ಸುದ್ದಿಯಲ್ಲಿ ಏಕಿದೆ? ಹೊಸ ಸಂಸತ್ತಿನ ಕಟ್ಟಡದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ವಿಶೇಷ ಅಧಿವೇಶನವನ್ನು 2023ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರನಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾಯಿತು.

ಸಂಸತ್ತಿನ ವಿಶೇಷ ಅಧಿವೇಶನ ಎಂದರೇನು?

• ‘ವಿಶೇಷ ಅಧಿವೇಶನ’ ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಸಂವಿಧಾನದ 352 ನೇ ವಿಧಿ (ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ಘೋಷಣೆ) “ಸದನದ ವಿಶೇಷ ಸಭೆ” ಅನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ, ಇದನ್ನು ದೇಶದಲ್ಲಿ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಘೋಷಿಸುವ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲು ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ನಿಬಂಧನೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ಘೋಷಣೆಯನ್ನು ಹೊರಡಿಸಿದರೆ ಸದನದ ವಿಶೇಷ ಅಧಿವೇಶನವನ್ನು ಕರೆಯುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಲೋಕಸಭೆಯ ಹತ್ತನೇ ಒಂದು ಭಾಗದಷ್ಟು ಸಂಸದರು ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಅಸಮ್ಮತಿಗೊಳಿಸಲು ವಿಶೇಷ ಸಭೆಯನ್ನು ಕರೆಯುವಂತೆ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳನ್ನು ಕೇಳಬಹುದು.
• ಅನುಚ್ಛೇದ 85(1) ಪ್ರಕಾರ ನಿಯಮಿತ ಸಂಸತ್ತಿನ ಅಧಿವೇಶನಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ಸಂವಿಧಾನವು ಆರು ತಿಂಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ಅಧಿವೇಶನ ನಡೆಸುವುದನ್ನು ಕಡ್ಡಾಯಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ ಹೇಳುತ್ತದೆ:
• ಈ ನಿಬಂಧನೆಯು ಅಗತ್ಯವಿರುವಾಗ ಎಷ್ಟು ಬಾರಿ ಆದರೂ ಅಧಿವೇಶನವನ್ನು ಕರೆಯಲು ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತದೆ.

ಹಿಂದಿನ ವಿಶೇಷ ಸಂಸತ್ ಅಧಿವೇಶನಗಳು

• ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯ ದಿನಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ಮಹತ್ವದ ಮೈಲಿಗಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಆಚರಿಸಲು ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿಶೇಷ ಅಧಿವೇಶನಗಳನ್ನು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ.
• ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಆಚರಿಸಲು ಮತ್ತು ಬ್ರಿಟಿಷರಿಂದ ಅಧಿಕಾರದ ಹಸ್ತಾಂತರವನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು 1947 ರ ಆಗಸ್ಟ್ 14 ಮತ್ತು 15 ರಂದು ಸಂಸತ್ತಿನ ಮೊದಲ ವಿಶೇಷ ಅಧಿವೇಶನವನ್ನು ಕರೆಯಲಾಯಿತು.
• 1962 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತ-ಚೀನಾ ಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ ನೇತೃತ್ವದ ನಿಯೋಗವು ಯುದ್ಧದ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚಿಸಲು ಸಂಸತ್ತಿನ ವಿಶೇಷ ಅಧಿವೇಶನಕ್ಕೆ ಒತ್ತಾಯಿಸಿತು. ಪ್ರಧಾನಿ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಅವರ ಬೇಡಿಕೆಗೆ ಸಮ್ಮತಿಸಿ ನವೆಂಬರ್ 8 ರಂದು ಅಧಿವೇಶನ ಕರೆದರು. ಚೀನಾದ ಮೇಲಿನ 1962 ರ ಭಾರತೀಯ ಸಂಸದೀಯ ನಿರ್ಣಯವನ್ನು ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ನಂತರ ಚಳಿಗಾಲದ ಅಧಿವೇಶನದಲ್ಲಿ ಅಂಗೀಕರಿಸಲಾಯಿತು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, 15 ಆಗಸ್ಟ್ 1972 ರಂದು, ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ರಜತ ಮಹೋತ್ಸವವನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ವಿಶೇಷ ಅಧಿವೇಶನವನ್ನು ಕರೆಯಲಾಯಿತು.
• ಆರ್ಟಿಕಲ್ 356(4) ರ ಎರಡನೇ ನಿಬಂಧನೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ತಮಿಳುನಾಡು ಮತ್ತು ನಾಗಾಲ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಆಳ್ವಿಕೆಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಫೆಬ್ರವರಿ 1977 ರಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯಸಭೆಯ ವಿಶೇಷ ಅಧಿವೇಶನವನ್ನು ಎರಡು ದಿನಗಳ ಕಾಲ ನಡೆಸಲಾಯಿತು.
• ಎರಡು ದಿನಗಳ ವಿಶೇಷ ಅಧಿವೇಶನ (158 ನೇ ಅಧಿವೇಶನ) ಜೂನ್ 1991ರಲ್ಲಿ ಹರಿಯಾಣದಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಅನುಮೋದನೆಗಾಗಿ, 356 (3) ವಿಧಿಯ ನಿಬಂಧನೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು. ಈ ಎರಡೂ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಲೋಕಸಭೆ ವಿಸರ್ಜನೆಯಾದಾಗ ರಾಜ್ಯಸಭೆ ಸಭೆ ಸೇರಿತ್ತು.
• ‘ಕ್ವಿಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಚಳುವಳಿ’ಯ 50 ವರ್ಷಗಳ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವವನ್ನು ಆಚರಿಸಲು 9 ಆಗಸ್ಟ್ 1992 ರಂದು ಮಧ್ಯರಾತ್ರಿಯ ಅಧಿವೇಶನವನ್ನು ಕರೆಯಲಾಯಿತು.
• 15 ಆಗಸ್ಟ್ 1997 ರಂದು, ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ 50-ವರ್ಷಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಮಧ್ಯರಾತ್ರಿಯ ಅಧಿವೇಶನವನ್ನು ಕರೆಯಲಾಯಿತು.
• ಯುಪಿಎ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಎಡಪಕ್ಷಗಳು ಮನಮೋಹನ್ ಸಿಂಗ್ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಂಡ ನಂತರ ಜುಲೈ 2008 ರಲ್ಲಿ ಲೋಕಸಭೆಯ ವಿಶೇಷ ಅಧಿವೇಶನವನ್ನು ವಿಶ್ವಾಸ ಮತಕ್ಕಾಗಿ ಕರೆಯಲಾಯಿತು.
• 30 ಜೂನ್ 2017 ರಂದು, ಮೋದಿ ಸರ್ಕಾರವು ಸರಕು ಮತ್ತು ಸೇವಾ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು (GST) ಜಾರಿಗೆ ತರಲು ಎರಡೂ ಸದನಗಳ ಜಂಟಿ ಮಧ್ಯರಾತ್ರಿ ಅಧಿವೇಶನಕ್ಕೆ ಕರೆ ನೀಡಿತು, ಇದು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪರೋಕ್ಷ ತೆರಿಗೆ ಸುಧಾರಣೆ ಎಂದು ಕರೆದಿದೆ. ಇದು ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಚರ್ಚಿಸಿದ  ಸಂಸತ್ತಿನ ಮೊದಲ ವಿಶೇಷ ಅಧಿವೇಶನವಾಗಿತ್ತು