ಕಾಳೇಶ್ವರಮ್ ಏತ ನೀರಾವರಿ  ಯೋಜನೆ

• ತೆಲಂಗಾಣದ ಕಾಳೇಶ್ವರಂ ಏತ ನೀರಾವರಿ ಯೋಜನೆಯು ತೆಲಂಗಾಣದ ಭೂಪಾಲಪಲ್ಲಿಯ ಕಾಳೇಶ್ವರಂನಲ್ಲಿ ಗೋದಾವರಿ ನದಿಯ ಬಹುಪಯೋಗಿ ನೀರಾವರಿ ಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ.
• ಈ ಯೋಜನೆಯು ಪ್ರಾಣಹಿತ ನದಿ ಮತ್ತು ಗೋದಾವರಿ ನದಿಯ ಸಂಗಮ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ.
• ಮೂಲತಃ ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣಹಿತ-ಚೆವೆಲ್ಲಾ ಯೋಜನೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು, ಇದನ್ನು ಮರುವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿ, ವಿಸ್ತರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು 2014 ರಲ್ಲಿ ತೆಲಂಗಾಣದಲ್ಲಿ ಕಾಳೇಶ್ವರಂ ಯೋಜನೆ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು.
• ಇದು ತೆಲಂಗಾಣದ ಹಿಂದುಳಿದ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಕುಡಿಯುವ ನೀರು ಮತ್ತು ನೀರಾವರಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.
• ಈ ಯೋಜನೆಯು ಅನೇಕ ಗ್ರಾಮಗಳಿಗೆ ಕುಡಿಯುವ ನೀರನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಮತ್ತು ಟ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಮಿಷನ್ ಕಾಕತೀಯ ಮತ್ತು ಮಿಷನ್ ಭಗೀರಥ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ.

ಗೋದಾವರಿ ನದಿ

• ಗಂಗಾ ನದಿಯ ನಂತರ ಗೋದಾವರಿಯು ಭಾರತದ ಎರಡನೇ ಅತಿ ಉದ್ದದ ನದಿಯಾಗಿದೆ.
• ಉಗಮ : ತ್ರಯಂಬಕೇಶ್ವರ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ.
• ಇದು 1,465 ಕಿಲೋಮೀಟರ್‌ಗಳಷ್ಟು ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಹರಿಯುತ್ತದೆ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ತೆಲಂಗಾಣ, ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ, ಛತ್ತೀಸ್‌ಗಢ, ಒಡಿಶಾ ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಹರಿದು ಬಂಗಾಳ ಕೊಲ್ಲಿಯನ್ನು ಸೇರುತ್ತದೆ
• ಉಪನದಿಗಳು: ಎಡದಂಡೆಯ ಉಪನದಿಗಳು  ಇದರಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣ, ಪ್ರಾಣಹಿತ, ಇಂದ್ರಾವತಿ ಮತ್ತು ಶಬರಿ ನದಿಗಳು ಸೇರಿವೆ ಮತ್ತು ಬಲದಂಡೆಯ ಉಪನದಿಗಳು ಪ್ರವರ, ಮಂಜೀರ, ಮನೈರ್
• ಕುಂಭಮೇಳವನ್ನು ನಾಸಿಕ್ (ಗೋದಾವರಿಯಲ್ಲಿ), ಪ್ರಯಾಗ್ರಾಜ್ (ಗಂಗಾ, ಯಮುನಾ ಮತ್ತು ಪೌರಾಣಿಕ ಸರಸ್ವತಿಯ ಸಂಗಮದಲ್ಲಿ), ಹರಿದ್ವಾರದಲ್ಲಿ (ಗಂಗಾನದಿಯಲ್ಲಿ), ಉಜ್ಜಯಿನಿಯಲ್ಲಿ (ಶಿಪ್ರಾದಲ್ಲಿ) ನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಸರದಿಯ ಮೂಲಕ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ಗೋದಾವರಿ ನದಿಗೆ ಅಡ್ಡಲಾಗಿರುವ ಸದರ್‌ಮಟ್ ಆಣೆಕಟ್ಟು , ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನೀರಾವರಿ ಮತ್ತು ಒಳಚರಂಡಿ ಆಯೋಗ (ICID) ಪರಂಪರೆಯ ನೀರಾವರಿ ರಚನೆಗಳ ನೋಂದಣಿಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ನೀರಾವರಿ ಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ

ಪ್ರಾಣಹಿತ ನದಿ

ಪ್ರಾಣಹಿತ ನದಿಯು ಗೋದಾವರಿ ನದಿಯ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಉಪನದಿಯಾಗಿದ್ದು, ಇದು ವಾರ್ಧಾ, ಪೆಂಗಂಗಾ ಮತ್ತು ವೈಗಂಗಾ ನದಿಗಳಂತಹ ಇತರ ಸಣ್ಣ ಉಪನದಿಗಳ ಸಂಗಮವಾಗಿದೆ.