ಸುದ್ದಿಯಲ್ಲಿ ಏಕಿದೆ? ಇತ್ತೀಚೆಗೆ, ಪಂಚಾಯತ್ ರಾಜ್ ರಾಜ್ಯ ಸಚಿವರು ನವದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಪಂಚಾಯತ್ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸೂಚ್ಯಂಕದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾರ್ಯಾಗಾರದಲ್ಲಿ ಪಂಚಾಯತ್ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸೂಚ್ಯಂಕ (ಪಿಡಿಐ) ವರದಿಯನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರು.

ಮುಖ್ಯಾಂಶಗಳು

• ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ನಾಲ್ಕು ಜಿಲ್ಲೆಗಳಾದ ಪುಣೆ, ಸಾಂಗ್ಲಿ, ಸತಾರಾ ಮತ್ತು ಸೊಲ್ಲಾಪುರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಯಿತು.
• ಪೈಲಟ್ ಯೋಜನೆಯಿಂದ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ ಡೇಟಾವನ್ನು ಪಂಚಾಯತ್ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸೂಚ್ಯಂಕ ಸಮಿತಿಯ ವರದಿಯನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗಿದೆ.
• ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ನಾಲ್ಕು ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ 70% ಪಂಚಾಯತ್‌ಗಳು C ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ್ದರೆ, 27% B ವರ್ಗದಲ್ಲಿವೆ ಎಂದು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಅಧ್ಯಯನವು ತೋರಿಸಿದೆ.
• ಸಾಕ್ಷ್ಯಾಧಾರಿತ ಯೋಜನೆಯ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ವರದಿಯು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ, ಒಟ್ಟಾರೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಅಗತ್ಯವಿರುವಲ್ಲಿ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ನಿಯೋಜಿಸಬೇಕು.

ಪಂಚಾಯತ್ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸೂಚ್ಯಂಕ

• ಇದು ಪಂಚಾಯತ್ ರಾಜ್ ಸಚಿವಾಲಯದ ಹೊಸ ಉಪಕ್ರಮವಾಗಿದ್ದು, ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಗ್ರಾಮೀಣ ಸ್ವ-ಸರ್ಕಾರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಾದ ಪಂಚಾಯತ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸುತ್ತದೆ.
• ಇದು ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂದರ್ಭ ಮತ್ತು ಆದ್ಯತೆಗಳೊಂದಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮತ್ತು ಜಾಗತಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಗುರಿಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸುಸ್ಥಿರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಗುರಿಗಳ (LSDGs) ಸ್ಥಳೀಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ.
• ಇದು ಪಂಚಾಯತ್‌ಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸ್ಥಿತಿಯ ಸಮಗ್ರ ಮತ್ತು ಸಾಕ್ಷ್ಯಾಧಾರಿತ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ, ಅವುಗಳ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಮತ್ತು ಕೊರತೆಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.

ಹೇಗೆ ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಲಾಗುವುದು?

• ಪಂಚಾಯತ್ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸೂಚ್ಯಂಕ (PDI) ವರದಿಯು 9 ವಿಷಯಗಳ ಮೇಲೆ 688 ಡೇಟಾ ಪಾಯಿಂಟ್‌ಗಳು, 144 ಸ್ಥಳೀಯ ಗುರಿಗಳು ಮತ್ತು 577 ಸ್ಥಳೀಯ ಸೂಚಕಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.
• ಮಾದರಿ ಗ್ರಾಮ ಪಂಚಾಯತ್ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ರಚಿಸಲು, ಪಂಚಾಯತವು PDI ಅನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯ ಗುರಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಕ್ರಮ ಅಂಕಗಳನ್ನು ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಸೂಚಕಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಆಧಾರವಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತದೆ.
• ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವಂತೆ ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಚೌಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಪಂಚಾಯತ್‌ಗಳು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವುದರ ಕುರಿತು ಇದು ನವೀಕರಣವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.
• ಇದು ಆದರ್ಶ ಗ್ರಾಮದ ದೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುವ ಒಂಬತ್ತು ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ;

ಬಡತನ ಮುಕ್ತ, ಆರೋಗ್ಯಕರ, ಮಕ್ಕಳ ಸ್ನೇಹಿ, ನೀರಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ಸ್ವಚ್ಛತೆ ಮತ್ತು ಹಸಿರು, ಸ್ವಾವಲಂಬಿ, ಸಾಮಾಜಿಕವಾಗಿ ನ್ಯಾಯಯುತ ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿರಬೇಕು, ಸುವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿರಬೇಕು, ಮಹಿಳಾ ಸ್ನೇಹಿ

ವಿಧಾನ

• ಪ್ರತಿ ಥೀಮ್‌ನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೂಚಕಗಳ ಸ್ಕೋರ್‌ಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿ ನಂತರ ಅವುಗಳನ್ನು 0 ರಿಂದ 100 ರ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಅಂಕಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ಮೂಲಕ PDI ಅನ್ನು ಲೆಕ್ಕಹಾಕಲಾಗುತ್ತದೆ.
• PDI ಅಂಕವು ಅದೇ ಜಿಲ್ಲೆ, ರಾಜ್ಯ ಅಥವಾ ದೇಶದ ಇತರ ಪಂಚಾಯತ್‌ಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಪಂಚಾಯತ್ ಸಾಧಿಸಿದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ.
• ಪಂಚಾಯತ್‌ಗಳನ್ನು ನಾಲ್ಕು ಶ್ರೇಣಿಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ: D (40% ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಅಂಕಗಳು), C (40-60%), B (60-75%), A (75-90%), ಮತ್ತು A+ (90% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು).

ಉದ್ದೇಶ:

• ಭಾರತದ ಸುಮಾರು 70% ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸುಸ್ಥಿರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಗುರಿಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಪಂಚಾಯತ್ ರಾಜ್ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಮೂಲಕ ತಳಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಕ್ರಮಗಳು ಬೇಕಾಗುತ್ತವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಎಸ್‌ಡಿಜಿಗಳನ್ನು ಸ್ಥಳೀಕರಿಸುವಲ್ಲಿ ಪಂಚಾಯತ್ ರಾಜ್ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಗ್ರಾಮ ಪಂಚಾಯತ್‌ಗಳ ಪಾತ್ರ ಬಹಳ ನಿರ್ಣಾಯಕವಾಗಿದೆ. ಇದು ಪಂಚಾಯತ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಎಸ್‌ಡಿಜಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಜೋಡಿಸಲಾದ ಇತರ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿದ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಅನುಷ್ಟಾನಗೊಳಿಸಲು, ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಮಾಡಲು ಒಂದು ಸಾಧನವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.

ಹಿನ್ನೆಲೆ

• ಭಾರತವು ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ 2030ರ ಕಾರ್ಯಸೂಚಿಗೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿದೆ. 17 ಗುರಿಗಳ ಮೂಲಕ ಜನರ ಕೇಂದ್ರಿತ ಮತ್ತು ಸಮಗ್ರ ಸುಸ್ಥಿರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ. NITI ಆಯೋಗವು ಸುಸ್ಥಿರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಗುರಿಗಳ (SDGs) ಅನುಷ್ಠಾನಕ್ಕೆ ನೋಡಲ್ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. ವಿವಿಧ ಸಚಿವಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು SDGಗಳು ಮತ್ತು ಗುರಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಮ್ಯಾಪ್ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.

ಪಂಚಾಯತ್ ರಾಜ್

• ಭಾರತೀಯ ಆಡಳಿತವು ಮೂರು ಹಂತದ  ಆಡಳಿತವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ ಈ ಮೂರನೇ ಹಂತದ ಆಡಳಿತವೇ ಗ್ರಾಮೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗಾಗಿ ಇರುವ ಪಂಚಾಯತ್ ರಾಜ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಜಿಲ್ಲೆಗಳು, ವಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಸ್ವ-ಸರ್ಕಾರಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವುದು ಪಂಚಾಯತ್ ರಾಜ್‌ನ ಗುರಿಯಾಗಿದೆ.
• ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರಿಂದ ಚುನಾಯಿತರಾದ ಅಂತಹ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಂದ ಸ್ಥಳೀಯ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆಯೇ ಸ್ಥಳೀಯ ಸ್ವಯಂ ಸರ್ಕಾರವಾಗಿದೆ.
• ತಳಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು 73 ನೇ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಕಾಯಿದೆ, 1992 ರ ಮೂಲಕ PRI ಅನ್ನು ಸಾಂವಿಧಾನಿಕಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ದೇಶದಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಮೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ವಹಿಸಲಾಯಿತು.