ಸುದ್ದಿಯಲ್ಲಿ ಏಕಿದೆ? ಭಾರತವು ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತದ ನೆಟ್‍ವರ್ಕ್‍ನ ಭಾಗವಾಗಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿರುವ ಯೋಜಿತ ಸುಧಾರಿತ ಗುರುತ್ವ-ತರಂಗ ವೀಕ್ಷಣಾಲಯವನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುತ್ತಿದೆ.

ಮುಖ್ಯಾಂಶಗಳು

• ಲಿಗೋ (LIGO) : ಲೇಸರ್ ಇಂಟರ್ಫೆರೋಮೀಟರ್ ಗ್ರಾವಿಟೇಶನಲ್‍-ವೇವ್ ಒಬ್ಸರ್‍ವೇಟರಿ (ಎಲ್ಐಜಿಒ). ಇದರ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ಪ್ರಸ್ತಾಪವು ಈಗ ಭಾರತ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿದ್ದು ಸರ್ಕಾರಗಳ ಪರಿಗಣನೆಯಲ್ಲಿದೆ.
• ಲಿಗೋ-ಇಂಡಿಯಾ ಫೆಬ್ರವರಿ 2016ರಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ತಾತ್ವಿಕ ಅನುಮೋದನೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಯೋಜನೆಯು ಸ್ಥಳವನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮತ್ತು ವೀಕ್ಷಣಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದೆ
• ನಿರ್ಮಾಣದ ಸ್ಥಳ : ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಹಿಂಗೋಲಿ ಜಿಲ್ಲೆ.
• ಸಹಯೋಗ: ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿ ಇಲಾಖೆ (ಡಿಎಇ) ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಇಲಾಖೆ (ಡಿಎಸ್ಟಿ) ಅಮೆರಿಕದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನ (ಎನ್ಎಸ್ಎಫ್) ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮತ್ತು ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಶೋಧನಾ- ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಒಡಂಬಡಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಿದೆ. ಈ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ನಾಲ್ಕು ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮುನ್ನಡೆಸುತ್ತಿವೆ.

ಏನಿದು LIGO?

• ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶವನ್ನು ಗಮನಿಸಲು ಬೆಳಕನ್ನೇ ಇಂದಿಗೂ ಅವಲಂಬಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಬೆಳಕಿಗೂ ವೇಗದ ಮಿತಿ ಇದೆ. ಅದಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಬೆಳಕು ಸಂಚರಿಸಲಾರದು. ಆದರೆ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣ ತರಂಗಗಳು ಬೆಳಕಿಗಿಂತಲೂ ವೇಗವಾಗಿ ಸಂಚರಿಸುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳ ಮೂಲಕ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದ ಯಾವ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಏನಾಗುತ್ತಿದೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ತಿಳಿಯಬಹುದಾಗಿದೆ. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಭಾಗವಾಗಿ ಲಿಗೋ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲಿದೆ.
• ಲಿಗೋ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಕಿಮೀ ಉದ್ದದ ಎರಡು ಲಂಬ ಕೋನದ ಟನಲ್‍ಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳ ಮೂಲಕ ಬೆಳಕನ್ನು ಹಾಯಿಸಿ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣ ತರಂಗಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚುವುದು ಗುರಿಯಾಗಿರಲಿದೆ.

ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯ ತರಂಗಗಳು

• ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯ ತರಂಗಗಳನ್ನು ಮೊದಲು (1916) ಆಲ್ಬರ್ಟ್ ಐನ್‌ಸ್ಟೈನ್ ಅವರ ಸಾಪೇಕ್ಷತೆಯ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಿದ್ಧಾಂತದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯು ಹೇಗೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ.
• ಈ ಅಲೆಗಳು ಕಪ್ಪು ಕುಳಿಗಳು ಅಥವಾ ನ್ಯೂಟ್ರಾನ್ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಂತಹ ಬೃಹತ್ ಆಕಾಶಕಾಯಗಳ ಚಲನೆಯಿಂದ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹೊರಕ್ಕೆ ಹರಡುವ ತರಂಗಗಳಾಗಿವೆ.

ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯ ತರಂಗಗಳ ಮೊದಲ ಪತ್ತೆ:

• US ನಲ್ಲಿನ LIGO 2015 ರಲ್ಲಿ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯ ಅಲೆಗಳನ್ನು ಮೊದಲು ಪತ್ತೆ ಮಾಡಿತು, ಇದು 2017 ರಲ್ಲಿ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು.
• ಈ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯ ಅಲೆಗಳು ಎರಡು ಕಪ್ಪು ಕುಳಿಗಳ ವಿಲೀನದಿಂದ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾದವು, ಇದು 1.3 ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಸೂರ್ಯನ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ಸುಮಾರು 29 ಮತ್ತು 36 ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚು.
• ಕಪ್ಪು ಕುಳಿ ವಿಲೀನಗಳು ಕೆಲವು ಪ್ರಬಲ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯ ತರಂಗಗಳ ಮೂಲವಾಗಿದೆ.

ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯಲ್ಲಿರುವಗಳು LIGO:

• ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯ ತರಂಗ ವೀಕ್ಷಣಾಲಯಗಳು ಪ್ರಸ್ತುತ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ (ಹ್ಯಾನ್‌ಫೋರ್ಡ್ ಮತ್ತು ಲಿವಿಂಗ್‌ಸ್ಟನ್‌ನಲ್ಲಿ), ಇಟಲಿ (ವರ್ಗೋ) ಮತ್ತು ಜಪಾನ್‌ನಲ್ಲಿ (ಕಾಗ್ರಾ) ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿವೆ.
• ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯ ಅಲೆಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲು, ನಾಲ್ಕು ಹೋಲಿಸಬಹುದಾದ ಡಿಟೆಕ್ಟರ್‌ಗಳು ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತ ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.

ಇದರಿಂದ ಭಾರತಕ್ಕಾಗುವ  ಲಾಭಗಳು

• ಈ ಯೋಜನೆಯ ಮೂಲಕ ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಪ್ರಯೋಗಗಳ ಮೂಲಕ ಭಾರತ ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತ ತನ್ನದೇ ಆದ ಛಾಪು ಮೂಡಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ.
• ಈ ಯೋಜನೆಯ ಮೂಲಕ ಅನೇಕ ರೀತಿಯ ನೂತನ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳನ್ನು ಭಾರತ ಸುಲಭವಾಗಿ ತನ್ನದಾಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಿದೆ.