ಸುದ್ದಿಯಲ್ಲಿ ಏಕಿದೆ? ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (RBI) 2,000 ರೂಪಾಯಿ ಮುಖಬೆಲೆಯ ಕರೆನ್ಸಿ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಚಲಾವಣೆಯಿಂದ ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದೆ.

ಮುಖ್ಯಾಂಶಗಳು

• ಆದಾಗ್ಯೂ, ನೋಟುಗಳು ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ಟೆಂಡರ್ ಆಗಿ ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತದೆ. ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ವಹಿವಾಟುಗಳಿಗಾಗಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಬಳಸುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಅವುಗಳನ್ನು ಪಾವತಿಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಬಹುದು.
• 2018-19ರಲ್ಲೇ 2000 ರೂ. ನೋಟುಗಳ ಮುದ್ರಣವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲಾಗಿತ್ತು.

ವಿನಿಮಯ ಮತ್ತು ಠೇವಣಿ : ಮೇ 23 ರಿಂದ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 30ರವರೆಗೆ ಜನರು ತಮ್ಮ 2,000 ರೂ ನೋಟುಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳಿಗೆ ಜಮಾ ಮಾಡಬಹುದು ಮತ್ತು ಇತರ ಮುಖಬೆಲೆಯ ನೋಟುಗಳಿಗೆ ವಿನಿಮಯ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಆರ್ಬಿಐ ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿದೆ. ಈ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ಬಾರಿಗೆ ವಿನಿಮಯ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು 20,000 ರೂ.ಗಳ ಮಿತಿ ಇದೆ.

ಏಕೆ ಪರಿಚಯಸಲಾಗಿತ್ತು?

• 2,000 ಮುಖಬೆಲೆಯ ಕರೆನ್ಸಿ ನೋಟನ್ನು ನವೆಂಬರ್ 2016 ರಲ್ಲಿ RBI ಕಾಯಿದೆ, 1934 ರ ಸೆಕ್ಷನ್ 24 (1) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ 500ರೂಗಳ ಮತ್ತು 1000 ರೂಗಳ ಕಾನೂನು ಟೆಂಡರ್ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಂಡ ನಂತರ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಕರೆನ್ಸಿ ಅಗತ್ಯತೆಗಳನ್ನು ತ್ವರಿತವಾಗಿ ಪೂರೈಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಪರಿಚಯಿಸಲಾಗಿತ್ತು.

ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವಿಕೆಯ ಕಾರಣ?

• 2,000 ಮುಖಬೆಲೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಚಲಾವಣೆಯಿಂದ ಆರ್ಬಿಐ ಹಿಂಪಡೆಯಲು ಒಂದು ಕಾರಣವೆಂದರೆ 2,000 ಮುಖಬೆಲೆಯನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕರು ವಹಿವಾಟುಗಳಿಗೆ ಬಳಸುವುದಿಲ್ಲ.
• ಈ ನೋಟುಗಳ ಮೌಲ್ಯವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಕುಸಿದಿದ್ದು ಮಾರ್ಚ್ 31, 2023 ರಂತೆ ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿರುವ ನೋಟುಗಳ ಶೇಕಡಾ 10.8 ರಷ್ಟಿದೆ.
• ಇತರ ಮುಖಬೆಲೆಯ ಬ್ಯಾಂ ಕ್ ನೋಟುಗಳ ದಾಸ್ತಾನು ಜನರ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಸಾಕಾಗುತ್ತದೆ.
• ಈ ನಿರ್ಧಾರವು “ಕ್ಲೀನ್ ನೋಟ್ ಪಾಲಿಸಿ” ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ಉತ್ತಮ ಗುಣಮಟ್ಟದ ನೋಟುಗಳ ಲಭ್ಯತೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ನೀತಿಯ ಅನುಸಾರವಾಗಿದೆ.
• 2016ರ ನೋಟ್ ಬ್ಯಾನ್ನಂತೆ ಅಲ್ಲ 2016 ರಲ್ಲಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿ, ಎಲ್ಲಾ 500 ರೂ. ಮತ್ತು 1,000ರೂ. ಮುಖಬೆಲೆಯ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಅಮಾನ್ಯಗೊಳಿಸಿದಾಗ ಮತ್ತು ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ಟೆಂಡರ್ ಆಗಿ ಬಳಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ,

ಕ್ಲೀನ್ ನೋಟ್ ಪಾಲಿಸಿ

• ಕ್ಲೀನ್ ನೋಟ್ ನೀತಿಯು ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಉತ್ತಮ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಕರೆನ್ಸಿ ನೋಟುಗಳು ಮತ್ತು ವರ್ಧಿತ ಭದ್ರತಾ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಆರ್‌ಬಿಐನ ಉಪಕ್ರಮಗಳ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶವಾಗಿದೆ. ಇದು ಮಣ್ಣಾದ ನೋಟುಗಳನ್ನು ಚಲಾವಣೆಯಿಂದ ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ, 2005 ರ ಮೊದಲು ನೀಡಲಾದ ಹಳೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ನೋಟುಗಳು, ನಂತರ ಮುದ್ರಿತವಾದವುಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಕಡಿಮೆ ಭದ್ರತಾ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಭ್ಯಾಸಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಹಂತಹಂತವಾಗಿ ತೆಗೆದುಹಾಕಲಾಗಿದೆ.