ಸುದ್ದಿಯಲ್ಲಿ ಏಕಿದೆ? 

ದೇಶದ ಕೆಲ ರಾಜ್ಯಗಳು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ರಾಜ್ಯಗಳ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಈಗಲೂ ಮುಂದುವರಿದಿರುವದೇವದಾಸಿ ಪದ್ಧತಿ ನಿರ್ಮೂಲನೆಗೆ ಕೈಗೊಂಡ ಕ್ರಮಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರವಾದ ವರದಿ ನೀಡುವಂತೆ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕ ಸೇರಿದಂತೆ 6 ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಆಯೋಗ(ಎನ್‌ಎಚ್‌ಆರ್‌ಸಿ)ನೋಟಿಸ್ ಜಾರಿ ಮಾಡಿದೆ.

ಮುಖ್ಯಾಂಶಗಳು

• ದೇವದಾಸಿ ಪದ್ಧತಿ ಬಗೆಗಿನ ಮಾಧ್ಯಮಗಳ ವರದಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿರುವ ಎನ್‌ಎಚ್‌ಆರ್‌ಸಿ, ಸಂತ್ರಸ್ತರೆಲ್ಲರೂ ಬಡವರು ಮತ್ತು ಎಸ್‌ಸಿ, ಎಸ್‌ಟಿ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ.
• ಕರ್ನಾಟಕ ಮತ್ತು ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕ್ರಮವಾಗಿ 1982 ಮತ್ತು 1988ರಲ್ಲೇ ದೇವದಾಸಿ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಕಾನೂನು ಬಾಹಿರ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೂ, ಕರ್ನಾಟಕವೊಂದರಲ್ಲೇ 70,000 ಮಹಿಳೆಯರು ದೇವದಾಸಿಯರಾಗಿ ಜೀವಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.
• ತೆಲಂಗಾಣ ಮತ್ತು ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ 80,000 ದೇವದಾಸಿಯರಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ರಘುನಥ್ ರಾವ್ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲಾಗಿರುವ ಸಮಿತಿಯು ವರದಿ ನೀಡಿದೆ’.

ಯಾರಿಗೆ ನೋಟೀಸ್ ನೀಡಲಾಗಿದೆ ?

• ಕೇಂದ್ರದ ಮಹಿಳೆ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ಕಲ್ಯಾಣ ಸಚಿವಾಲಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ಸಬಲೀಕರಣ ಸಚಿವಾಲಯಗಳ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳು ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕ, ಕೇರಳ, ತಮಿಳುನಾಡು, ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ ಹಾಗೂ ತೆಲಂಗಾಣದ ಮುಖ್ಯ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳಿಗೆ ಆಯೋಗ ನೋಟಿಸ್ ಜಾರಿ ಮಾಡಿದೆ.
• ದೇವದಾಸಿ ಪದ್ಧತಿ ತಡೆಗೆ ಕೈಗೊಂಡ ಕ್ರಮಗಳ ಕುರಿತು 6 ವಾರಗಳಲ್ಲಿ ವಿವರವಾದ ವರದಿ ಸಲ್ಲಿಸುವಂತೆ ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ.

ದೇವದಾಸಿ ಪದ್ಧತಿ ಎಂದರೇನು?

• ದೇವದಾಸಿ ಎಂಬುದು ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ದೇವರಿಗೆ ತನ್ನ ಜೀವನದುದ್ದಕ್ಕೂ ಪೂಜೆ ಮತ್ತು ಸೇವೆಗಾಗಿ ಅರ್ಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಯುವತಿಯರಿಗೆ ನೀಡಿದ ಹೆಸರು.ಇದು ದಕ್ಷಿಣ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾರತದ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿತ್ತು.
• ಹುಡುಗಿಯ ಸಮರ್ಪಣೆಯು ಮದುವೆಯಂತೆಯೇ ನಡೆಯುವ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಪೊಟ್ಟುಕಟ್ಟುಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

ದೇವದಾಸಿ ಪದ್ಧತಿ – ಮೂಲ ಮತ್ತು ಹಿನ್ನೆಲೆ

• ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ಆರನೇ ಶತಮಾನದಷ್ಟು ಹಿಂದಿನದು, ಅಲ್ಲಿ ಯುವತಿಯರನ್ನು ದೇವರಿಗೆ ಮದುವೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ, ನಂತರ ಅವರು ದೇವಾಲಯದ ಉಸ್ತುವಾರಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ದೇವರ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ನೃತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂಗೀತ ಸೇರಿದಂತೆ ಎಲ್ಲಾ ಆಚರಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.

• ಮೂಲತಃ, ಹುಡುಗಿಯರು ಭರತನಾಟ್ಯ, ಒಡಿಸ್ಸಿ ಅಥವಾ ಇತರ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನೃತ್ಯ ಪ್ರಕಾರಗಳಂತಹ ಕಲೆಗಳನ್ನು ಕಲಿತರು ಮತ್ತು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದರು, ದೇವಾಲಯದ ನಿಗಾ ವಹಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಆಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿರುತ್ತಾರೆ.
• ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ನೃತ್ಯಗಳು ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಪೂಜೆಯ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗಗಳಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಅವರು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಉನ್ನತ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದರು. ಅವರು ದೇವತೆಗೆ ಅರ್ಪಿತರಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಅವುಗಳನ್ನು ಮಂಗಳಕರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.
• ಮೊಘಲರು ಮತ್ತು ಬ್ರಿಟಿಷರು ದೇಶಕ್ಕೆ ಬಂದ ನಂತರ, ಅನೇಕ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಕೆಡವಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಅವರ ಸ್ಥಾನವು ಹದಗೆಟ್ಟಿತು.ಅವರನ್ನು ಶೋಷಣೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅವಮಾನಿಸಲಾಯಿತು. ನಂತರ ದೇವದಾಸಿಯರ ಮಕ್ಕಳೂ ಸಂಗೀತ ಪಾಠಕ್ಕೆ ಅಥವಾ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಾಗಿದ್ದರು.
• ಇದು ಇಂದಿನವರೆಗೆ ಭಾರತದ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿ ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿದೆ.

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಲಿತದಲ್ಲಿರುವ ದೇವದಾಸಿ ಸಂಪ್ರದಾಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣಗಳು

ಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಲು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಆದೇಶದ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯಗಳು ದೇವದಾಸಿ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುತ್ತಿವೆ. ದೇವದಾಸಿ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನುಮುಂದುವರೆಸಲು ಕಾರಣಗಳನ್ನು ಕೆಳಗೆ ಚರ್ಚಿಸಲಾಗಿದೆ:

• ಕುಟುಂಬವು ತಮ್ಮ ಮಗಳನ್ನು ಅರ್ಪಿಸಿದರೆ, ದೇವರು ಸಂತೋಷಗೊಂಡು ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಆಶೀರ್ವದಿಸುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ಧಾರ್ಮಿಕ ನಂಬಿಕೆಯಾಗಿದೆ. ಜನರು ಇನ್ನೂ ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಆಚರಿಸಲು ಇದು ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.
• ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ದೇವದಾಸಿಯರಿಗೆ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಉನ್ನತ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು, ಅನೇಕ ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಹಿಂದುಳಿದ ಕುಟುಂಬಗಳು ತಮ್ಮ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳನ್ನು ಅರ್ಪಿಸುವುದರಿಂದ ಅವರ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಂಬುತ್ತಾರೆ.

• ಈ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ರದ್ದುಪಡಿಸಲು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಿನ ಆದೇಶದ ನಂತರವೂ, ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯಗಳು ದೇವದಾಸಿ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ಕಾನೂನು ಅಥವಾ ಕಾಯಿದೆಗಳನ್ನು ಇನ್ನೂ ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿಲ್ಲ.
• ಮೂಢ ನಂಬಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ವಂಶ ವಾಡಿಕೆಯ ಮುಂದುವರಿಕೆಯು ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಪ್ರಸ್ತುತ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಮತ್ತೊಂದು ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.

ದೇವದಾಸಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ – ಕಾನೂನುಗಳು ಮತ್ತು ಅಪರಾಧಗಳು

• 2016 ರಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ರದ್ದುಗೊಳಿಸಲು ಕಠಿಣ ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲು ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ಆದೇಶ ನೀಡಿತ್ತು. ದೇವದಾಸಿಯರ ಪದ್ದತಿಯನ್ನು ತಡೆಯಲು ಈ ಕೆಳಗಿನ ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ:

• ಬಾಂಬೆ ದೇವದಾಸಿ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕಾಯಿದೆ, 1934
• 1947 ರ ಮದ್ರಾಸ್ ದೇವದಾಸಿ (ಸಮರ್ಪಣಾ ತಡೆ) ಕಾಯಿದೆ
• ಕರ್ನಾಟಕ ದೇವದಾಸಿ (ಸಮರ್ಪಣಾ ತಡೆ) ಕಾಯಿದೆ, 1982
• ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ದೇವದಾಸಿ (ಸಮರ್ಪಣಾ ತಡೆ) ಕಾಯಿದೆ, 1988
• ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ದೇವದಾಸಿ (ಸಮರ್ಪಣಾ ತಡೆ) ಕಾಯಿದೆ, 2006
• ಜುವೆನೈಲ್ ಜಸ್ಟೀಸ್ ಆಕ್ಟ್ 2015 (ಜೆಜೆ ಆಕ್ಟ್)

ದೇವದಾಸಿ ಪದ್ಧತಿ ನಿರ್ಮೂಲನೆ – ಸವಾಲುಗಳು

• ಸಮಾಜದಿಂದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತೊಡೆದುಹಾಕಲು, ಕಾನೂನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸುವ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಕೆಲವು ಸವಾಲುಗಳಿವೆ.
• ಧಾರ್ಮಿಕ ಆಚರಣೆಯ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಈ ಕೆಟ್ಟ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಅರಿವಿನ ಕೊರತೆ. ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಹೇಗೆ ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಾರ್ಹ ಅಪರಾಧ ಎಂದು ಜನರಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾದ ಮಾಹಿತಿ ಇಲ್ಲ.
• ಇದು ಸಂಪ್ರದಾಯ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವುದರಿಂದ, ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿಂದ ಹುಡುಗಿಯೊಬ್ಬಳು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ದೌರ್ಜನ್ಯವನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಲು ಜನರು ಸಿದ್ಧರಿಲ್ಲ.
• ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಮಾಡುವ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಇದು ಆಶೀರ್ವಾದವನ್ನು ತರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಈಗಲೂ ನಂಬಲಾಗಿದೆ
• ಕಾನೂನಾತ್ಮಕ ಕ್ರಮಗಳ ಕೊರತೆಯೂ ಒಂದು ಸವಾಲಾಗಿದೆ.
• ಜನರು ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ, ಅದು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಅಂತಹ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಅಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ
• ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ತುಂಬಾ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿಲ್ಲ: ದೇವದಾಸಿಯರು ತಮ್ಮ ಕುಟುಂಬದವರ ವಿರುದ್ಧ ದೂರುಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುವುದಿಲ್ಲ.

ದೇವದಾಸಿ ಪದ್ಧತಿ – ಮುನ್ನೋಟ

• ಪೀಡಿತ ಯುವತಿಯರಿಗೆ ಪುನರ್ವಸತಿ ಕಲ್ಪಿಸುವ ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಹರಡುವಿಕೆಯನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು ಮಹಿಳಾ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಇಲಾಖೆ ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ಸಮೀಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಬೇಕು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳ ಉತ್ತಮ ಭವಿಷ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ದೇವದಾಸಿ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಉದ್ಯೋಗಾವಕಾಶಗಳನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಬೇಕು
• ದೇವದಾಸಿಯರ ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು ಐಪಿಸಿ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ತರಬೇಕು ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಈ ಪದ್ಧತಿಯ ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಬಗ್ಗೆ ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಬೇಕು.
• ಸಂತ್ರಸ್ತ ಮಹಿಳೆಯರ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀಡಲು ಕ್ರಮಕೈಗೊಳ್ಳಬೇಕು
• ಅವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕೊನೆಗಾಣಿಸಲು ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ತರಬೇಕು

ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಈ ಪದ್ಧತಿ ಎಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ?

• ಬಳ್ಳಾರಿ, ರಾಯಚೂರು, ಗದಗ, ಗುಲ್ಬರ್ಗ, ಹಾವೇರಿ ಮತ್ತು ಧಾರವಾಡ – ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಉತ್ತರ ಒಳಭಾಗವನ್ನು ವ್ಯಾಪಿಸಿದೆ.

ಕರ್ನಾಟಕ ದೇವದಾಸಿ (ಸಮರ್ಪಣಾ ತಡೆ) ಕಾಯಿದೆ, 1982

• ದೇವದಾಸಿ ಸಮರ್ಪಣಾ ನಿಷೇಧ ಕಾಯ್ದೆ 1982ರ ಪ್ರಕಾರ ಒಂದು ಹೆಣ್ಣಿಗೆ ಮುತ್ತುಕಟ್ಟಿ ಅಥವಾ ದೇವರ
• ಹೆಸರಿನ ಮೇಲೆ ಪಾದುಕೆಗಳನ್ನು ಹಾಕಿ ದೇವದಾಸಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವುದು ಅಕ್ಷಮ್ಯ ಅಪರಾಧ. ಅಂತಹ ಕೃತ್ಯ ಎಸಗಿದವರಿಗೆ ಐದು ವರ್ಷ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ 5000 ರೂ. ಗಳವರೆಗೆ ದಂಡ ವಿಧಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ಕೇವಲ ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರಜೋದನೆ ನೀಡಿದ ಯಾರೇ ಆಗಿದ್ದರೂ ಕೂಡ ಈ ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತಾರೆ.

ದೇವದಾಸಿಯರಿಗೆ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿರುವ ಯೋಜನೆಗಳು

• ಪಿಂಚಣಿ ಯೋಜನೆ: 45 ವರ್ಷ ಮೀರಿದ ಎಲ್ಲ ಮಾಜಿ ದೇವದಾಸಿಯರಿಗೆ 1500 ರೂ.ಗಳ ಮಾಶಾಸನ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ವಸತಿ ಯೋಜನೆ : ವಸತಿ ರಹಿತ ಮಾಜಿ ದೇವದಾಸಿ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಯೋಜನೆಯಡಿ ವಸತಿ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಘಟಕ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ರಾಜೀವ ಗಾಂಧಿ ಗ್ರಾಮೀಣ ವಸತಿ ನಿಗಮದ ಮೂಲಕ ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ.