ಸುದ್ದಿಯಲ್ಲಿ ಏಕಿದೆ? ವಿವಾಹ ವಿಚ್ಛೇದನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ ಮಹತ್ವದ ತೀರ್ಪು ಒಂದನ್ನು ನೀಡಿದೆ. ವಿಚ್ಛೇದನ ಪಡೆಯಲು ಇನ್ಮುಂದೆ ಆರು ತಿಂಗಳು ಕಾಯುವ ಬದಲು, ದಂಪತಿಗಳಿಬ್ಬರ ಒಪ್ಪಿಗೆ ಇದ್ದರೆ ತಕ್ಷಣವೇ ವಿಚ್ಛೇದನವನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು ಎಂದು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ ಹೇಳಿದೆ.

ಮುಖ್ಯಾಂಶಗಳು

• ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿಗಳಾದ ಸಂಜಯ್ ಕಿಶನ್ ಕೌಲ್, ಸಂಜೀವ್ ಖನ್ನಾ, ಎಎಸ್ ಓಕಾ, ವಿಕ್ರಮ್ ನಾಥ್ ಮತ್ತು ಜೆಕೆ ಮಹೇಶ್ವರಿ ಅವರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಪೀಠ ಪೀಠ ಈ ಮಹತ್ವದ ತೀರ್ಪನ್ನು ನೀಡಿದೆ.
• ಪರಸ್ಪರ ಒಪ್ಪಿಗೆ ಇದ್ದರೇ ವಿವಾಹ ವಿಚ್ಛೇದನ ಪಡೆಯಲು ಸಂವಿಧಾನದ ವಿಧಿ 142ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಮುರಿದುಹೋದ ವಿವಾಹಗಳನ್ನು ವಿಸರ್ಜಿಸುವ ಅಧಿಕಾರ ಇದೆ ಎಂದು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ ತಿಳಿಸಿದೆ.
• ವಿಧಿ 142ರ ಮೂಲಕ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗನುಗುಣವಾಗಿ ವಿಚ್ಛೇದನಕ್ಕಾಗಿ ಆರು ತಿಂಗಳ ಕಡ್ಡಾಯ ಕಾಯುವ ಅವಧಿಯನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಬಹುದು.
• ಇನ್ನು, ಪರಸ್ಪರ ಒಪ್ಪಿಗೆ ಮೇರೆಗೆ ವಿಚ್ಛೇದನ ಪಡೆಯುವ ಪತಿ ಮತ್ತು ಪತ್ನಿಯನ್ನು ಕೌಟುಂಬಿಕ ನ್ಯಾಯಾಲಯಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿಸದೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ವಾಸಿಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡಬಹುದು.

ಹಿಂದೂ ವಿವಾಹ ಕಾಯ್ದೆಯ ಸೆಕ್ಷನ್‌ 13ಬಿ!

• ಹಿಂದೂ ವಿವಾಹ ಕಾಯ್ದೆಯ ಸೆಕ್ಷನ್ 13ಬಿ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಿದಂತೆ ಪರಸ್ಪರ ಒಪ್ಪಿಗೆಯ ಮೂಲಕ ವಿಚ್ಛೇದನ ಪಡೆಯಲು ಕಡ್ಡಾಯ 6 ತಿಂಗಳು ಕಾಯುವ ಅವಧಿಯನ್ನು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ ರದ್ದುಗೊಳಿಸಬಹುದೇ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ ಮುಂದಿತ್ತು. ಮುರಿದುಬಿದ್ದ ವಿವಾಹಗಳ ವಿಚ್ಛೇದನವನ್ನು ತಕ್ಷಣ ನೀಡಲು ಸಂವಿಧಾನದ ವಿಧಿ 142ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಅವಕಾಶ ಇದೆ. ವಿಚ್ಛೇದನ ಪಡೆಯಲು ಕೌಟುಂಬಿಕ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳ ದೀರ್ಘಾವಧಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ದಂಪತಿಗಳು ಎದುರಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಪೀಠ ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದೆ.

ವಿಧಿ 142ರ ವಿವರ :

• ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟಿನ ಡಿಕ್ರಿಗಳ ಮತ್ತು ಆದೇಶಗಳ ಜಾರಿ ಮತ್ತು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುವಿಕೆ ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಆದೇಶಗಳು
• ಸಂವಿಧಾನದ 142 (1)ನೇ ವಿಧಿಯು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ತನ್ನ ಅಧಿಕಾರ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಚಲಾಯಿಸಿ ತನ್ನ ಮುಂದೆ ಇತ್ಯರ್ಥದಲ್ಲಿರುವ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಾಜ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಅಥವಾ ಇತರ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಪೂರ್ಣ ನ್ಯಾಯ ನೀಡಲು ಅವಶ್ಯವಾದ ಡಿಕ್ರಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ಆದೇಶವನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಇಂತಹ ಆದೇಶವು ಸಂಸತ್ತು ಮಾಡಿದ ಯಾವುದೇ ಕಾನೂನಿನ ಮೂಲಕ ಜಾರಿಗೊಳಿಸುವವರೆಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯು ತನ್ನ ಆದೇಶದ ಮೂಲಕ ಜಾರಿಗೊಳಿಸಬಹುದೆಂದು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ.
• ವಿಧಿ 142 (2) “ಈ ಪರವಾಗಿ ಸಂಸತ್ತು ಮಾಡಿದ ಯಾವುದೇ ಕಾನೂನಿನ ನಿಬಂಧನೆಗಳಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ, ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್, ಇಡೀ ಭಾರತದ ಭೂಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ಭದ್ರತೆಯ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಯಾವುದೇ ಆದೇಶವನ್ನು ಮಾಡಲು ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ ಅಂದರೆ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಹಾಜರಾತಿ, ಯಾವುದೇ ದಾಖಲೆಗಳ ಆವಿಷ್ಕಾರ ಅಥವಾ ಉತ್ಪಾದನೆ, ಅಥವಾ ಸ್ವತಃ ಯಾವುದೇ ಅವಹೇಳನದ ತನಿಖೆ ಅಥವಾ ಶಿಕ್ಷೆ”ಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.

ವಿಧಿ142 ರ ಉಪಯೋಗಗಳು

• ವಿಧಿ 142 ಕಾರ್ಯಾಂಗ ಮತ್ತು ಶಾಸಕಾಂಗ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಲು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ವಿಧಿ 142 ರಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣ ನ್ಯಾಯವನ್ನು ಮಾಡಲು ಕಾರ್ಯಂಗದ ಮತ್ತು ಶಾಸಕಾಂಗದ ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ವ್ಯಾಪಕ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ.
• ಕಾರ್ಯಾಂಗ ಅಥವಾ ಶಾಸಕಾಂಗವು ಜನರ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಮತ್ತು ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಆದರ್ಶಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯಲು ವಿಫಲವಾದಾಗ, ನ್ಯಾಯಾಂಗವು 142 ನೇ ವಿಧಿಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಅದರ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಬಳಸುತ್ತದೆ.
• ಸಂವಿಧಾನಾತ್ಮಕ ರಕ್ಷಕನಾಗಿ, 142 ನೇ ವಿಧಿಯು ಶಾಸನಬದ್ಧ ಅಂತರವನ್ನು ತುಂಬುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.
• ವಿಧಿ 142 ಅನ್ನು ಆರ್ಟಿಕಲ್ 32 (ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಪರಿಹಾರಗಳ ಹಕ್ಕು), ಆರ್ಟಿಕಲ್ 141 (ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಘೋಷಿಸಿದ ಕಾನೂನು ಭಾರತದ ಪ್ರದೇಶದೊಳಗಿನ ಎಲ್ಲಾ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳಿಗೆ ಬದ್ಧವಾಗಿರುತ್ತದೆ) ಮತ್ತು ಆರ್ಟಿಕಲ್ 136 (ವಿಶೇಷ ರಜೆ ಅರ್ಜಿ) ಮೂಲಕ ಪೂರಕವಾಗಿದೆ.
• ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. “ಸಂಪೂರ್ಣ ನ್ಯಾಯ” ಮಾಡಲು ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕೆಳಗಿನ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಸತ್ತು ಮಾಡಿದ ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ಅತಿಕ್ರಮಿಸುತ್ತದೆ.

ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ 142 ನೇ ವಿಧಿಯನ್ನು ಬಳಸಿ ನೀಡಿದ ಕೆಲವು ತೀರ್ಪುಗಳು

• ಯೂನಿಯನ್ ಕಾರ್ಬೈಡ್ ಪ್ರಕರಣ: 1989 ರಲ್ಲಿ ಭೋಪಾಲ್ ಅನಿಲ ದುರಂತದ ಸಂತ್ರಸ್ತರಿಗೆ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ನೀಡಲು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ 142 ನೇ ವಿಧಿಯನ್ನು ಬಳಸಿತು.
• ಕಲ್ಲಿದ್ದಲು ಬ್ಲಾಕ್ ಹಂಚಿಕೆ ಪ್ರಕರಣ: ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ 2014 ರಲ್ಲಿ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥರಿಗೆ ಮಂಜೂರು ಮಾಡಿದ ಕಲ್ಲಿದ್ದಲು ನಿಕ್ಷೇಪಗಳನ್ನು ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿ ಉತ್ಪಾದಿಸಿದ ಕಲ್ಲಿದ್ದಲಿನ ಮೇಲೆ ದಂಡವನ್ನು ವಿಧಿಸಿತು.
• ಹೆದ್ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಮದ್ಯ ಮಾರಾಟ ನಿಷೇಧ ಪ್ರಕರಣ: 2016ರಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್, ವಿಧಿ 142ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಹೆದ್ದಾರಿಯ ಹೊರ ಅಂಚಿನಿಂದ 500 ಮೀಟರ್‌ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಮದ್ಯ ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವುದನ್ನು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರಗೊಳಿಸಿತ್ತು. ಕುಡಿದು ವಾಹನ ಚಲಾಯಿಸುವುದರಿಂದ ಆಗುವ ಅಪಘಾತಗಳನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ಈ ನಿರ್ಧಾರ ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ.

ವಿಧಿ 142 ರ ಅನಾನುಕೂಲಗಳು

• ವಿಧಿ 142 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ಅಧಿಕಾರದ ನ್ಯೂನತೆಗಳೆಂದರೆ, ಕಾರ್ಯಾಂಗ ಮತ್ತು ಶಾಸಕಾಂಗದಂತೆ, ಅದರ ತೀರ್ಪುಗಳಿಗೆ ಅದನ್ನು ಹೊಣೆಗಾರರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.

ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ದೆಹಲಿಯ ಉಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು  ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಪರ್ಯಾಯಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸದೆ ಇ-ರಿಕ್ಷಾಗಳನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಯಾವುದೇ ವೃತ್ತಿ ಅಥವಾ ವ್ಯವಹಾರದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಅದನ್ನು ಹೊಣೆಗಾರರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.

• ಆಗಾಗ್ಗೆ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪದಿಂದ ಸರ್ಕಾರದ ಸಮಗ್ರತೆ, ಗುಣಮಟ್ಟ ಮತ್ತು ದಕ್ಷತೆಯ ಮೇಲಿನ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನಂಬಿಕೆಯು ಕುಸಿಯಬಹುದು.
• ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಅಂಡರ್-ರೀಚ್: ನ್ಯಾಯವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೂ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳು ತಮ್ಮ ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಿದಾಗ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಅಂಡರ್-ರೀಚ್ ಸಮಸ್ಯೆಯು ಬೆಳವಣಿಗೆಯಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಅನ್ಯಾಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ.
• ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದ 136 ನೇ ವಿಧಿಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ಗೆ ಸಲ್ಲಿಸಲಾದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅರ್ಜಿಗಳು/ಅಪೀಲುಗಳನ್ನು ವಜಾಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಅದರ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಅಂತಹ ವಜಾಗೊಳಿಸುವ ಕಾರಣಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಜವಾಬ್ದಾರರಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ.

ಉಪಸಂಹಾರ

• ಹೀಗಾಗಿ, ಪರಸ್ಪರರ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಅತಿಕ್ರಮಿಸದೆ ಸರ್ಕಾರದ ಮೂರು ಸ್ತಂಭಗಳ ನಡುವೆ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಸಾಧಿಸುವ ಅವಶ್ಯಕತೆಯಿದೆ. ಪರಿಚ್ಛೇದ 142 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿನ ಅಧಿಕಾರಗಳು ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದರಿಂದ  ಕಾರ್ಯಾಂಗ ಅಥವಾ ಶಾಸಕಾಂಗದ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಚಲಾಯಿಸಲು ನ್ಯಾಯಾಲಯಕ್ಕೆ ಅಧಿಕಾರ ನೀಡುವ ಅಧಿಕಾರಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.

ನಿಮಗಿದು ತಿಳಿದಿರಲಿ

• 2022 ರಲ್ಲಿ ಮಾಜಿ ಪ್ರಧಾನಿ ಶ್ರೀ. ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿಯವರ ಹತ್ಯೆ ಪ್ರಕರಣದ ಅಪರಾಧಿ ಎ.ಜಿ. ಪೆರಾರಿವಾಲನ್ ಅವರನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನದ 142 ನೇ ವಿಧಿಯಡಿಯಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾದ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಬಳಸಿತು.