ಸುದ್ದಿಯಲ್ಲಿ ಏಕಿದೆ? ಭಾರತ ಮತ್ತು ನೇಪಾಳ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ವಿದ್ಯುತ್ ರಫ್ತಿಗೆ ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿವೆ. ನೇಪಾಳ-ಭಾರತ ಜಂಟಿ ಆಯೋಗದ 7 ನೇ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಲಾಯಿತು, ಇದು ಉಭಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ನಡುವಿನ ಬಾಂಧವ್ಯವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುವುದನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.

ಮುಖ್ಯಾಂಶಗಳು

ಜಂಟಿ ಆಯೋಗದ 7 ನೇ ಸಭೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶಗಳು

ವಿದ್ಯುತ್ ರಫ್ತು ಒಪ್ಪಂದ: ಮುಂದಿನ 10 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ 10,000 ಮೆಗಾವ್ಯಾಟ್ ವಿದ್ಯುತ್ ರಫ್ತಿಗೆ ಭಾರತ ಮತ್ತು ನೇಪಾಳ ದ್ವಿಪಕ್ಷೀಯ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿವೆ.

ಎರಡು ದೇಶಗಳ ನಡುವಿನ ಗಡಿಯಲ್ಲಿ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಮಿಷನ್ ಲೈನ್‌ಗಳ ಉದ್ಘಾಟನೆ: 132 ಕೆವಿ ರಕ್ಸಾಲ್-ಪರ್ವಾನಿಪುರ್, 132 ಕೆವಿ ಕುಶಾಹ-ಕಟೈಯಾ ಮತ್ತು ನ್ಯೂ ನೌತನ್ವಾ-ಮೈನಹಿಯಾ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಮೂರು ಪ್ರಸರಣ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಜಂಟಿಯಾಗಿ ಉದ್ಘಾಟಿಸಲಾಯಿತು.

ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಸಹಕಾರ: ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನದಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರಕ್ಕಾಗಿ ನೇಪಾಳ ವಿದ್ಯುತ್ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಥರ್ಮಲ್ ಪವರ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ನಡುವೆ ತಿಳುವಳಿಕೆ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಲಾಯಿತು.

ಉಪಗ್ರಹ ಸೇವೆಗಾಗಿ ಒಪ್ಪಂದ: ನೇಪಾಳ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಅಕಾಡೆಮಿ ಮತ್ತು ನ್ಯೂಸ್ಪೇಸ್ ಇಂಡಿಯಾ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ನಡುವೆ ನೇಪಾಳ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ಮುನಲ್ ಉಪಗ್ರಹಕ್ಕಾಗಿ ಸೇವಾ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು.

ನೇಪಾಳಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ಈ ಉಪಗ್ರಹವನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಉಡಾವಣಾ ರಾಕೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಭಾರತ ಮತ್ತು ನೇಪಾಳದ ನಡುವಿನ ಸಹಕಾರದ ಪ್ರಮುಖ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳು

• ಭಾರತ ಮತ್ತು ನೇಪಾಳ, ತಕ್ಷಣದ ನೆರೆಹೊರೆಯವರಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಮುಕ್ತ ಗಡಿ ಮತ್ತು ಬಂಧುತ್ವ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಬೇರೂರಿರುವ ಜನರಿಂದ ಜನರ ಸಂಪರ್ಕಗಳಿಂದ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಸ್ನೇಹ ಮತ್ತು ಸಹಯೋಗದ ವಿಶೇಷ ಬಂಧಗಳನ್ನು ಆನಂದಿಸುತ್ತವೆ.
• ನೇಪಾಳವು ಭಾರತದ ಐದು ರಾಜ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ 1850 ಕಿಮೀ ಗಡಿಯನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡಿದೆ – ಸಿಕ್ಕಿಂ, ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ, ಬಿಹಾರ, ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಉತ್ತರಾಖಂಡ್.
• 1950 ರ ಭಾರತ-ನೇಪಾಳ ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಸ್ನೇಹ ಒಪ್ಪಂದವು ಎರಡು ದೇಶಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವ ವಿಶೇಷ ಸಂಬಂಧಗಳ ತಳಹದಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ.

ಆರ್ಥಿಕ ಸಹಕಾರ:

ಭಾರತವು ನೇಪಾಳದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ವ್ಯಾಪಾರ ಪಾಲುದಾರ ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ಹೂಡಿಕೆಯ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಮೂಲವಾಗಿದೆ.

ನೇಪಾಳದ ಸರಕು ವ್ಯಾಪಾರದ ಮೂರನೇ ಎರಡರಷ್ಟು ಮತ್ತು ಸೇವೆಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರನೇ ಒಂದು ಭಾಗದಷ್ಟು ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ಭಾರತ ಹೊಂದಿದೆ.

ಇತ್ತೀಚೆಗೆ, ಎರಡು ದೇಶಗಳು ಸಾರಿಗೆ ಒಪ್ಪಂದ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿವೆ, ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಒಪ್ಪಂದಗಳಿಗೆ ತಿದ್ದುಪಡಿಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ, ಹೂಡಿಕೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ತಂತ್ರಗಳು, ಮಾನದಂಡಗಳ ಸಮನ್ವಯತೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಸಾಧಿಸುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ

ರಕ್ಷಣಾ ಸಹಕಾರ: ನೇಪಾಳ ಸೇನೆಯ ಆಧುನೀಕರಣದ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಿಗೆ ಉಪಕರಣ ಪೂರೈಕೆ ಮತ್ತು ತರಬೇತಿ ನಿಬಂಧನೆಗಳ ಮೂಲಕ ಭಾರತ ನೆರವು ನೀಡುತ್ತಿದೆ.

‘ಸೂರ್ಯ ಕಿರಣ್’ ಎಂಬ ಜಂಟಿ ಮಿಲಿಟರಿ ವ್ಯಾಯಾಮವನ್ನು ಭಾರತ ಮತ್ತು ನೇಪಾಳ ಎರಡರಲ್ಲೂ ಸರತಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. 2023 ರಲ್ಲಿ, ಉತ್ತರಾಖಂಡದ ಪಿಥೋರಗಢದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ನಡೆಸಲಾಯಿತು.

ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಹಕಾರ:

ನೇಪಾಳದಲ್ಲಿರುವ ಭಾರತದ ರಾಯಭಾರ ಕಚೇರಿ, ಲುಂಬಿನಿ ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟ್ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಮತ್ತು ಲುಂಬಿನಿ ಬೌದ್ಧ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಸಹಯೋಗದೊಂದಿಗೆ ಡಿಸೆಂಬರ್ 2023 ರಲ್ಲಿ ಲುಂಬಿನಿಯಲ್ಲಿ ಭಾರತ-ನೇಪಾಳ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಉತ್ಸವವನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಿತ್ತು.

ಈ ಹಬ್ಬವು ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮದ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿ ಭಾರತ ಮತ್ತು ನೇಪಾಳದ ಶ್ರೀಮಂತ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆ ಮತ್ತು ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿತು.

2024ರ ಜನವರಿಯಲ್ಲಿ ಅಯೋಧ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಜರುಗಲಿರುವ ರಾಮ ಮಂದಿರ ಉದ್ಘಾಟನಾ ಸಮಾರಂಭಕ್ಕೆ ನೇಪಾಳವು ವಿವಿಧ ವಿನ್ಯಾಸದ ಆಭರಣಗಳು, ವಸ್ತ್ರ, ಪಾತ್ರೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಿಹಿತಿಂಡಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ವಿಶೇಷ ಸ್ಮರಣಿಕೆಗಳನ್ನು ಕಳುಹಿಸಲಿದೆ.

ನೀರು ಹಂಚಿಕೆ: ಕೋಶಿ ಒಪ್ಪಂದ (1954, 1966 ರಲ್ಲಿ ಪರಿಷ್ಕರಿಸಲಾಗಿದೆ) ಮತ್ತು ಗಂಡಕ್ ಒಪ್ಪಂದ (1959, 1964 ರಲ್ಲಿ ಪರಿಷ್ಕರಿಸಲಾಗಿದೆ) ಜಲಸಂಪನ್ಮೂಲ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಭಾರತ-ನೇಪಾಳ ಸಹಕಾರವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಆರಂಭಿಕ ಮಹತ್ವದ ಒಪ್ಪಂದಗಳಾಗಿವೆ.

ಮಹಾಕಾಳಿ ಒಪ್ಪಂದ (1996), ಎರಡೂ ದೇಶಗಳಿಗೆ ನ್ಯಾಯಯುತ ನೀರು ಬಳಕೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ,.

ಸಂಪರ್ಕ: ಭಾರತವು ಟೆರಾಯ್ ಪ್ರದೇಶ(ಹಿಮಾಲಯ ಮತ್ತು ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶದ ಕೆಳಗಿನ ತಪ್ಪಲಿನ ನಡುವೆ ಇರುವ ಜವುಗು ಕಾಡಿನ ಪ್ರದೇಶ)ದಲ್ಲಿ 10 ರಸ್ತೆಗಳನ್ನು ನವೀಕರಿಸುವ ಮೂಲಕ ನೇಪಾಳಕ್ಕೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ, ಜೋಗ್ಬಾನಿ-ಬಿರಾಟ್‌ನಗರ ಮತ್ತು ಜಯನಗರ-ಬರ್ದಿಬಾಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಗಡಿಯಾಚೆಗಿನ ರೈಲು ಸಂಪರ್ಕಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಬಿರ್‌ಗುಂಜ್, ಬಿರತ್‌ನಗರ, ಭೈರಹಾವಾ ಮತ್ತು ನೇಪಾಲ್‌ಗುಂಜ್‌ನಂತಹ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಸಮಗ್ರ ಚೆಕ್ ಪೋಸ್ಟ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತದೆ.

ಅಲ್ಲದೆ, ಭಾರತವು 2021 ರಲ್ಲಿ ನೇಪಾಳಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು 2200 MU ವಿದ್ಯುತ್ ಅನ್ನು ರಫ್ತು ಮಾಡಿದೆ.

ಭಾರತ ನೇಪಾಳ ಸಂಬಂಧಗಳಿಗೆ ಇರುವ ಪ್ರಮುಖ ಸವಾಲುಗಳೇನು?

ಗಡಿ ವಿವಾದ: ಗಡಿ ವಿವಾದವು ಇತ್ತೀಚಿನ ಭಾರತ-ನೇಪಾಳ ಸಂಬಂಧಗಳಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಉದ್ವಿಗ್ನತೆಯ ಮೂಲವಾಗಿದೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಪಶ್ಚಿಮ ನೇಪಾಳದ ಕಾಲಾಪಾನಿ-ಲಿಂಪಿಯಾಧುರಾ-ಲಿಪುಲೇಖ್ ಟ್ರೈಜಂಕ್ಷನ್ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ನೇಪಾಳದ ಸುಸ್ತಾ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ.

ಚೀನಾದ ಹೆಜ್ಜೆಗುರುತು: ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ, ಕೈಗಾರಿಕೀಕರಣ, ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲ, ಆರೋಗ್ಯ, ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಜಲ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳಂತಹ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಚೀನಾ ನೇಪಾಳಕ್ಕೆ ಹಣಕಾಸು ಮತ್ತು ತಾಂತ್ರಿಕ ನೆರವು ನೀಡಿದೆ. ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ನೇಪಾಳ ಮತ್ತು ಚೀನಾ ಸಹಕಾರವು ನೇಪಾಳದ ಭಾರತ ಮತ್ತು ಚೀನಾ ನಡುವಿನ ಬಫರ್ ರಾಜ್ಯದ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಬಹುದು.

ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿರುವ ಗೂರ್ಖಾಗಳು, ಭಾರತದ ಹೊಸ ಅಗ್ನಿವೀರ್ ಯೋಜನೆಯ ಮೇಲಿನ ಕಳವಳದಿಂದಾಗಿ ಚೀನಾದ ಪೀಪಲ್ಸ್ ಲಿಬರೇಶನ್ ಆರ್ಮಿ (PLA) ಗೆ ಸೇರಬಹುದು.

ಮುಂದಿನ ದಾರಿ

ತಕ್ಷಣದ ಕಾಳಜಿಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸುವುದು: ಅಗ್ನಿವೀರ್ ಯೋಜನೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ತಕ್ಷಣದ ಕಾಳಜಿಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಆದ್ಯತೆ ನೀಡುವುದು, ನಂಬಿಕೆ ಮತ್ತು ಸದ್ಭಾವನೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವುದು.

ಗಡಿ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಪ್ರಯೋಜನಕ್ಕಾಗಿ ಜಂಟಿ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿ, ಹಂಚಿಕೆಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನು ಬೆಳೆಸುವುದು.

ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ಸಂವಾದ: ಗಡಿ ವಿವಾದ ಮತ್ತು ಇತರ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ನಿರಂತರ ಮತ್ತು ಮುಕ್ತ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ಚರ್ಚೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು.

ಅನಧಿಕೃತ, ಅನೌಪಚಾರಿಕ(ಟ್ರ್ಯಾಕ್-II)ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕತೆ: ಭಾರತ ನೇಪಾಳ ಸಹಕಾರಕ್ಕೆ ಹೊಸ ಆಕಾರವನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಸರ್ಕಾರೇತರ ಘಟಕಗಳು, ಶಿಕ್ಷಣ ತಜ್ಞರು ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕ ಸಮಾಜವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಟ್ರ್ಯಾಕ್-II ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕತೆಯನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುವುದು.

ಪ್ರಶ್ನೆ: ಭಾರತ ಮತ್ತು ನೇಪಾಳದ ನಡುವಿನ ಸಹಕಾರದ ಪ್ರಮುಖ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳು, ಭಾರತಕ್ಕೆ ನೇಪಾಳ ಜೊತೆಗಿನ ಸಂಬಂಧಗಳ ಪ್ರಮುಖ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಿ