18 ನೇ G20 ಶೃಂಗಸಭೆಯನ್ನು ಭಾರತದ ರಾಜಧಾನಿಹೊಸ ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 9 ಮತ್ತು 10, 2023 ರಂದು ನಡೆಯಿತು. ಈ G20 ನಾಯಕರ ಶೃಂಗಸಭೆಯನ್ನು  ಭಾರತವು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಆಯೋಜಿಸಿತ್ತು.

• ಶೃಂಗಸಭೆಯ ವಿಷಯ :"ವಸುಧೈವ ಕುಟುಂಬಕಂ", ಅಂದರೆ "ಜಗತ್ತು ಒಂದೇ ಕುಟುಂಬ".
• G20 ನಾಯಕರ ನವದೆಹಲಿ ಘೋಷಣೆಯು ರಷ್ಯಾ-ಉಕ್ರೇನ್ ಉದ್ವಿಗ್ನತೆಯಿಂದ ಸುಸ್ಥಿರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ, ಆಹಾರ ಭದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಜಾಗತಿಕ ಜೈವಿಕ ಇಂಧನ ಒಕ್ಕೂಟವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವವರೆಗೆ ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ಜಾಗತಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸುವ ಸರ್ವಾನುಮತದ ಒಮ್ಮತವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದೆ.

ಹವಾಮಾನ ವೀಕ್ಷಣೆಗೆ ವಿಶೇಷ G20 ಉಪಗ್ರಹ: ಭಾರತ ಪ್ರಸ್ತಾಪ

• ಜಾಗತಿಕ ದಕ್ಷಿಣದ ದೇಶಗಳಿಗೆ ನೆರವು ನೀಡುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಭಾರತವು ಪರಿಸರ ಮತ್ತು ಹವಾಮಾನ ವೀಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಜಿ20 ಉಪಗ್ರಹ ಮಿಷನ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದೆ. ಭಾರತವು 'ಜಿ20 ಉಪಗ್ರಹ ಮಿಷನ್ ಫಾರ್ ಎನ್ವಿರಾನ್ಮೆಂಟ್ ಮತ್ತು ಕ್ಲೈಮೇಟ್ ಅಬ್ಸರ್ವೇಶನ್' ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು. "ಇದರಿಂದ ಪಡೆದ ಹವಾಮಾನ ಮತ್ತು ಹವಾಮಾನ ದತ್ತಾಂಶವನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ದೇಶಗಳೊಂದಿಗೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಜಾಗತಿಕ ದಕ್ಷಿಣದ ದೇಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಭಾರತದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪ್ರದರ್ಶನ:

• ಭಾರತ ಮಂಟಪ (ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಿಂದ ಸ್ಫೂರ್ತಿ).
• ಭಗವಾನ್ ನಟರಾಜನ ಕಂಚಿನ ಪ್ರತಿಮೆ (ಚೋಳ ಶೈಲಿ).
• ಒಡಿಶಾದ ಸೂರ್ಯ ದೇವಾಲಯದ ಕೋನಾರ್ಕ್ ಚಕ್ರ ಮತ್ತು ನಳಂದ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಚಿತ್ರ
• ತಂಜಾವೂರು ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಧೋಕ್ರಾ ಕಲೆ.
• ಬೋಧಿ ವೃಕ್ಷದ ಕೆಳಗೆ ಕುಳಿತಿರುವ ಭಗವಾನ್ ಬುದ್ಧನ ಹಿತ್ತಾಳೆಯ ಪ್ರತಿಮೆ.
• ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ಸಂಗೀತ ಪರಂಪರೆ (ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿ, ಜಾನಪದ, ಕರ್ನಾಟಕ, ಭಕ್ತಿ).

G20 ಶೃಂಗಸಭೆ 2023 ರ ಪ್ರಮುಖ ಮುಖ್ಯಾಂಶಗಳು ಯಾವುವು?

1.ಆಫ್ರಿಕನ್ ಒಕ್ಕೂಟದ ಪ್ರವೇಶ (G20 ಈಗ G21): G20 ನಾಯಕರು ಆಫ್ರಿಕನ್ ಯೂನಿಯನ್ ಅನ್ನು G20 ನ ಖಾಯಂ ಸದಸ್ಯರಾಗಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು, ಇದು  ಅಭಿವೃದ್ಧಿಶೀಲ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿದೆ.

G20 ನಲ್ಲಿ ಆಫ್ರಿಕನ್ ಒಕ್ಕೂಟದ ಸೇರ್ಪಡೆಯ ಪರಿಣಾಮ:

• G20 ನಲ್ಲಿ ಆಫ್ರಿಕನ್ ಒಕ್ಕೂಟದ ಸದಸ್ಯತ್ವವು ಜಾಗತಿಕ ವ್ಯಾಪಾರ, ಹಣಕಾಸು ಮತ್ತು ಹೂಡಿಕೆಯನ್ನು ಮರುರೂಪಿಸಲು ಅವಕಾಶವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು G20 ಒಳಗೆ ಜಾಗತಿಕವಾಗಿ ದಕ್ಷಿಣದ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.

2.ಜಾಗತಿಕ ಜೈವಿಕ ಇಂಧನ ಒಕ್ಕೂಟ (GBA):

• ಜಿಬಿಎ ಭಾರತ-ನೇತೃತ್ವದ ಉಪಕ್ರಮವಾಗಿದ್ದು, ಜೈವಿಕ ಇಂಧನಗಳ ಅಳವಡಿಕೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಸರ್ಕಾರಗಳು, ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮಗಳ ಒಕ್ಕೂಟವನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
• ಉಪಕ್ರಮವು ಜೈವಿಕ ಇಂಧನಗಳನ್ನು ಶಕ್ತಿಯ ಪರಿವರ್ತನೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶವಾಗಿ ಇರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಉದ್ಯೋಗ ಸೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುತ್ತದೆ.
• ಇದು ಭಾರತದ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಜೈವಿಕ ಇಂಧನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಾದ PM-JIVANYojna, SATAT ಮತ್ತು GOBARDAN ಸ್ಕೀಮ್‌ಗಳನ್ನು ವೇಗಗೊಳಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
• IEA ಪ್ರಕಾರ, 2050 ರ ವೇಳೆಗೆ ಜೈವಿಕ ಇಂಧನಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ನಿವ್ವಳ ಶೂನ್ಯ ಗುರಿಗಳಿಂದಾಗಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ದೊಡ್ಡ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ.

ರಚನೆ ಮತ್ತು ಸ್ಥಾಪಕ ಸದಸ್ಯರು:

• ಒಂಬತ್ತು ಆರಂಭಿಕ ಸದಸ್ಯರೊಂದಿಗೆ ಮೈತ್ರಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು: ಭಾರತ, ಯುಎಸ್, ಬ್ರೆಜಿಲ್, ಅರ್ಜೆಂಟೀನಾ, ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ, ಇಟಲಿ, ಮಾರಿಷಸ್, ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾ ಮತ್ತು ಯುನೈಟೆಡ್ ಅರಬ್ ಎಮಿರೇಟ್ಸ್.
• GBA ಸದಸ್ಯರು ಜೈವಿಕ ಇಂಧನಗಳ ಪ್ರಮುಖ ಉತ್ಪಾದಕರು ಮತ್ತು ಗ್ರಾಹಕರು. USA (52%), ಬ್ರೆಜಿಲ್ (30%) ಮತ್ತು ಭಾರತ (3%), ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 85% ಪಾಲು ಮತ್ತು ಎಥೆನಾಲ್ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 81% ರಷ್ಟು ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುತ್ತವೆ.
• 19 ದೇಶಗಳು ಮತ್ತು 12 ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಸೇರಲು ಈಗಾಗಲೇ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿವೆ.
• GBA ಬೆಂಬಲಿಸುವ G20 ಆಹ್ವಾನಿತ ದೇಶಗಳು: ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ, ಸಿಂಗಾಪುರ, ಮಾರಿಷಸ್, ಯುಎಇ
• G20 ಅಲ್ಲದ GBA ಅನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ದೇಶಗಳು: ಐಸ್ಲ್ಯಾಂಡ್, ಕೀನ್ಯಾ, ಗಯಾನಾ, ಪರಾಗ್ವೆ, ಸೀಶೆಲ್ಸ್, ಶ್ರೀಲಂಕಾ, ಉಗಾಂಡಾ ಮತ್ತು ಫಿನ್ಲ್ಯಾಂಡ್

3. ಭಾರತ - ಮಧ್ಯಪ್ರಾಚ್ಯ - ಯುರೋಪ್ ಆರ್ಥಿಕ ಕಾರಿಡಾರ್ (IMEC): ಐಎಂಇಸಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಭಾರತ, ಯುಎಸ್, ಸೌದಿ ಅರೇಬಿಯಾ, ಯುರೋಪಿಯನ್ ಯೂನಿಯನ್, ಯುಎಇ, ಫ್ರಾನ್ಸ್, ಜರ್ಮನಿ ಮತ್ತು ಇಟಲಿ ಸರ್ಕಾರಗಳ ನಡುವೆ ತಿಳುವಳಿಕೆ ಪತ್ರ (ಎಂಒಯು) ಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಲಾಯಿತು.

• IMEC ಜಾಗತಿಕ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಮತ್ತು ಹೂಡಿಕೆಗಾಗಿ ಪಾಲುದಾರಿಕೆ (PGII) ಎಂಬ ವಿಶಾಲ ಉಪಕ್ರಮದ ಭಾಗವಾಗಿದೆ.
• ಭಾರತ-ಮಧ್ಯಪ್ರಾಚ್ಯ-ಯುರೋಪ್ ಕಾರಿಡಾರ್ ಯುರೋಪ್, ಮಧ್ಯಪ್ರಾಚ್ಯ ಮತ್ತು ಏಷ್ಯಾ ನಡುವೆ ರೈಲ್ವೆ ಮತ್ತು ಸಮುದ್ರ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಯೋಜನೆಯು ಭಾರತ, ಯುಎಇ, ಸೌದಿ ಅರೇಬಿಯಾ, ಯುರೋಪಿಯನ್ ಯೂನಿಯನ್, ಫ್ರಾನ್ಸ್, ಇಟಲಿ, ಜರ್ಮನಿ ಮತ್ತು ಯುಎಸ್ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಭಾರತ-ಮಧ್ಯಪ್ರಾಚ್ಯ-ಯುರೋಪ್ ಕಾರಿಡಾರ್ ಜಾಗತಿಕ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಹೂಡಿಕೆಯ (PGII) ಪಾಲುದಾರಿಕೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ,
• ಇದು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಶೀಲ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಧನಸಹಾಯ ನೀಡಲು G7 ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಸಹಯೋಗದ ಪ್ರಯತ್ನವಾಗಿದೆ.

4. ಒಂದು ಭವಿಷ್ಯದ ಮೈತ್ರಿಯ ಪ್ರಾರಂಭ ಮತ್ತು ಜಾಗತಿಕ ಡಿಜಿಟಲ್ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ರೆಪೊಸಿಟರಿಯ ರಚನೆ

• ಒನ್ ಫ್ಯೂಚರ್ ಅಲೈಯನ್ಸ್ ಎನ್ನುವುದು ಸ್ವಯಂಪ್ರೇರಿತ ಉಪಕ್ರಮವಾಗಿದ್ದು, ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮ-ಆದಾಯದ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಡಿಜಿಟಲ್ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯವನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಲು ತಾಂತ್ರಿಕ ನೆರವು ಮತ್ತು ಸಾಕಷ್ಟು ಹಣಕಾಸಿನ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.
• ಡಿಜಿಟಲ್ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ (DPI) ಅಭಿವೃದ್ಧಿ, ನಿಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತಕ್ಕಾಗಿ ಸ್ವಯಂಪ್ರೇರಿತ ಮತ್ತು ಸೂಚಿಸಲಾದ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಎಲ್ಲಾ G20 ಸದಸ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಸರ್ವಾನುಮತದಿಂದ ಅಂಗೀಕರಿಸಿವೆ.

5. ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರಗತಿ

• G20 ನಾಯಕರು 2030 ರ ವೇಳೆಗೆ ಜಾಗತಿಕವಾಗಿ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಮೂರು ಪಟ್ಟು ಮುಂದುವರಿಸಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ತಡೆರಹಿತ ಕಲ್ಲಿದ್ದಲು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹಂತ-ಹಂತದ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು.

G20 ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆಯ ಹಸ್ತಾಂತರ:

• ಡಿಸೆಂಬರ್ 1, 2023 ರಂದು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಿರುವ ಬ್ರೆಜಿಲ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಲೂಯಿಜ್ ಇನಾಸಿಯೊ ಲುಲಾ ಡಾ ಸಿಲ್ವಾ ಅವರಿಗೆ ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಯವರು G20ಯ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಅಧಿಕಾರ ದಂಡವನ್ನು ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಿದರು.

G20

• ಈಗ G21ರ ಗುಂಪು 19 ಸಾರ್ವಭೌಮ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು, ಯುರೋಪಿಯನ್ ಯೂನಿಯನ್ ಮತ್ತು ಆಫ್ರಿಕನ್ ಯೂನಿಯನ್ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಒಂದು ಅಂತರಸರ್ಕಾರಿ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ಥಿರತೆ, ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆ ತಗ್ಗಿಸುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಸುಸ್ಥಿರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಂತಹ ಜಾಗತಿಕ ಆರ್ಥಿಕತೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪ್ರಮುಖ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.
• ಸ್ಥಾಪನೆ :ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1999

ಉಪಸಂಹಾರ

• G20 ನ ನಾಯಕತ್ವವು ಭಾರತವನ್ನು ಪ್ರಭಾವಿ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲು ಒಂದು ವರ್ಷದ ಅವಕಾಶವಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ಹೂಡಿಕೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರದ ಹರಿವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ವಿಶ್ವದ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಹೊಂದಿರುವ ದೇಶ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತದೆ.