ಸುದ್ದಿಯಲ್ಲಿ ಏಕಿದೆ? ಲೋಕಸಭೆ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ವಿಧಾನಸಭೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಶೇ 33 ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ಮಹಿಳಾ ಮೀಸಲಾತಿ ಮಸೂದೆಯನ್ನು  ಲೋಕಸಭೆ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಸಭೆಯಲ್ಲಿ  ಅಂಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಮುಖ್ಯಾಂಶಗಳು

• ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮೀಸಲಾತಿ- ಮಸೂದೆಯು ಲೋಕಸಭೆ, ರಾಜ್ಯ ಶಾಸಕಾಂಗ ಸಭೆಗಳು ಮತ್ತು ದೆಹಲಿಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಜಧಾನಿ ಪ್ರದೇಶದ ಶಾಸಕಾಂಗ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಎಲ್ಲಾ ಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರನೇ ಒಂದು ಭಾಗದಷ್ಟು ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಮೀಸಲಿಡುತ್ತದೆ.
• ಈ ಮೀಸಲಾತಿಯು ಲೋಕಸಭೆ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ವಿಧಾನಸಭೆಗಳಲ್ಲಿ ಎಸ್‌ಸಿ ಮತ್ತು ಎಸ್‌ಟಿಗಳಿಗೆ ಮೀಸಲಾದ ಸ್ಥಾನಗಳಿಗೂ ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತದೆ.

ಮೀಸಲಾತಿಯ ಪ್ರಾರಂಭ– ಪ್ರಸ್ತುತ ನಡೆಸಿದ ಜನಗಣತಿಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ನಂತರ ಮೀಸಲಾತಿ ಜಾರಿಗೆ ಬರಲಿದೆ. ಜನಗಣತಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸೀಟುಗಳನ್ನು ಮೀಸಲಿಡಲು ಡಿಲಿಮಿಟೇಶನ್ ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಗುವುದು.

ಮೀಸಲಾತಿಯ ಅವಧಿ- 15 ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಗೆ ಮೀಸಲಾತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸಲಾಗುವುದು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಇದು ಸಂಸತ್ತು ಮಾಡಿದ ಕಾನೂನಿನಿಂದ ನಿರ್ಧರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ದಿನಾಂಕದವರೆಗೆ ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತದೆ.

ಮಹಿಳಾ ಮೀಸಲಾತಿ ಮಸೂದೆ ಇತಿಹಾಸ

• ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪೂರ್ವದಿಂದಲೂ ಮಹಿಳೆಯ ರಾಜಕೀಯ ಮೀಸಲಾತಿ ಬಹುಕಾಲದ ಬೇಡಿಕೆಯಾಗಿದೆ. ವಿವಿಧ ಸಮಿತಿಗಳು ಮಹಿಳೆಯರ ರಾಜಕೀಯ ಮೀಸಲಾತಿಗೆ ಒಲವು ತೋರಿವೆ.
• ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಂದೋಲನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ- ಮೂರು ಮಹಿಳಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ರಾಜಕೀಯ ಮೀಸಲಾತಿಯನ್ನು ಕೋರಿ 1931 ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಪ್ರಧಾನಿಗೆ ಪತ್ರವನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದವು.
• ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆ- ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯ ಚರ್ಚೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ಮೀಸಲಾತಿಯ ವಿಷಯವೂ ಬಂದಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವು ಎಲ್ಲಾ ಗುಂಪುಗಳಿಗೆ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವನ್ನು ನೀಡುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ ಎಂಬ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಅದನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಲಾಯಿತು.

ಸಮಿತಿಗಳು : 1971 ರಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಸ್ಥಿತಿಯ ಸಮಿತಿ ಮತ್ತು 1988 ರಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರಿಗಾಗಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಯೋಜನೆ – ಈ ಎರಡೂ ಸಮಿತಿಗಳು ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮೀಸಲಾತಿಯನ್ನು ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಿತು. ಈ ಶಿಫಾರಸುಗಳು ಸಂವಿಧಾನದ 73 ಮತ್ತು 74 ನೇ ತಿದ್ದುಪಡಿಗಳಿಗೆ ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟವು, ಇದು ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮೂರನೇ ಒಂದು ಭಾಗದಷ್ಟು ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಮೀಸಲಿಡಲು ಎಲ್ಲಾ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳನ್ನು ಕಡ್ಡಾಯಗೊಳಿಸಿತು. ಆದರೆ, ಸಂಸತ್ತು ಮತ್ತು ವಿಧಾನಸಭೆಗಳಲ್ಲಿ ಮೀಸಲಾತಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿರಲಿಲ್ಲ  ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ಮೀಸಲಾತಿ ಮಸೂದೆಯನ್ನು ತರಲಾಯಿತು.

ಮಹಿಳಾ ಮೀಸಲಾತಿ ಮಸೂದೆಯ ಹಿನ್ನೆಲೆ

• 1996 ಮಹಿಳಾ ಮೀಸಲಾತಿ ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಮೊದಲು 1996 ರಲ್ಲಿ 81 ನೇ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಸೂದೆಯಾಗಿ ದೇವೇಗೌಡ ಸರ್ಕಾರ ಪರಿಚಯಿಸಿತು. ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಗೀತಾ ಮುಖರ್ಜಿ ನೇತೃತ್ವದ ಸಂಸತ್ತಿನ ಆಯ್ಕೆ ಸಮಿತಿಗೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಯಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ ಒಬಿಸಿ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮೀಸಲಾತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಯಾವುದೇ ಒಮ್ಮತವನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದ ಕಾರಣ ಲೋಕಸಭೆಯ ವಿಸರ್ಜನೆಯೊಂದಿಗೆ ಮಸೂದೆಯು ಅಂಗೀಕಾರವಾಗಲಿಲ್ಲ.
• 1999 ಈ ಮಸೂದೆಯನ್ನು 13 ನೇ ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿ NDA ಸರ್ಕಾರವು ಪುನಃ ಪರಿಚಯಿಸಿತು ಮತ್ತು ನಂತರ 2003 ರಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬಾರಿ ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ ಮಸೂದೆಗಳನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಲಾಗಲಿಲ್ಲ.
• 2004 ಯುಪಿಎ ಸರ್ಕಾರವು ತನ್ನ ಸಾಮಾನ್ಯ ಕನಿಷ್ಠ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಮೀಸಲಾತಿ ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಸೇರಿಸಿತು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಮತ್ತೆ ರದ್ದುಗೊಳಿಸುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ರಾಜ್ಯಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಮಂಡಿಸಿತು.
• 2010 ರ ಮಹಿಳಾ ಮೀಸಲಾತಿ ಮಸೂದೆಯನ್ನು 108 ನೇ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಸೂದೆ 2008 ಎಂದು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು. ರಾಜ್ಯಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಅಂಗೀಕರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಲ್ಯಾಪ್ಸ್ ಆಯಿತು.

ಮಸೂದೆಯ ಪ್ರಯೋಜನಗಳು

• ಮಹಿಳೆಯರ ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಳ– ಇಂಟರ್-ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟರಿ ಯೂನಿಯನ್ (IPU) ‘ವಿಮೆನ್ ಇನ್ ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್’ ವರದಿ (2021) ಪ್ರಕಾರ, ಭಾರತವು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶಾಸಕಾಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿರುವ ಮಹಿಳೆಯರ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಪ್ರಕಾರ 140 ಇತರ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದೆ. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯ ಹೆಚ್ಚಿದ್ದರೂ (17ನೇ ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿ ~16%), ಭಾರತವು ಆಫ್ರಿಕಾ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾದ(ನೇಪಾಳ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನ, ಶ್ರೀಲಂಕಾ) ಹಲವಾರು ದೇಶಗಳಿಗಿಂತ ಹಿಂದಿದೆ.
• ಬದಲಾವಣೆ ತರುವಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ನಾಯಕತ್ವದ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ- ಪಂಚಾಯತ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮೀಸಲಾತಿಯ ಪರಿಣಾಮದ ಬಗ್ಗೆ 2003 ರ ಅಧ್ಯಯನವು ಮೀಸಲಾತಿ ನೀತಿಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಚುನಾಯಿತರಾದ ಮಹಿಳೆಯರು ಮಹಿಳಾ ಕಾಳಜಿಗಳೊಂದಿಗೆ ನಿಕಟವಾಗಿ ಸಂಬಂಧಿಸಿರುವ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸರಕುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ತೋರಿಸಿದೆ. ಹರಿಯಾಣದ ಧನಿ ಮಾಯನ್ ಖಾನ್ ಜಿಲ್ಲಾ ಪಂಚಾಯಿತಿಯ ಮಾಜಿ ಮಹಿಳಾ ಸರಪಂಚ್ ಅವರು ಮಹಿಳೆಯರಿಗಾಗಿ ತರಬೇತಿ ಕೇಂದ್ರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಪ್ರತಿ ಹಳ್ಳಿಯ ಮಗು ಶಾಲೆಗೆ ಹೋಗುವುದನ್ನು ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸಿದರು.
• ರಾಜಕೀಯವನ್ನು ಕಾನೂನುಬದ್ಧಗೊಳಿಸುವತ್ತ ಹೆಜ್ಜೆ ಹಾಕುವುದು- ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮೀಸಲಾದ ಸ್ಥಾನಗಳು ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕೀಯವನ್ನು ಕಾನೂನುಬದ್ಧಗೊಳಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿ 159 ಸಂಸದರು ತಮ್ಮ ವಿರುದ್ಧ ಅತ್ಯಾಚಾರ, ಕೊಲೆ, ಕೊಲೆ ಯತ್ನ, ಅಪಹರಣ, ಮಹಿಳೆಯರ ವಿರುದ್ಧದ ಅಪರಾಧಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಗಂಭೀರ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದ್ದಾರೆ.
• ಮಹಿಳೆಯರ ವಿರುದ್ಧದ ಅಪರಾಧವನ್ನು ಪರಿಹರಿಸುವುದು– ಮಹಿಳಾ ಮೀಸಲಾತಿ ಮಸೂದೆ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ವಿರುದ್ಧದ ಅಪರಾಧವನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಮಹಿಳೆಯರ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯ ಹೆಚ್ಚುವುದರೊಂದಿಗೆ ಅತ್ಯಾಚಾರ ಪ್ರಕರಣಗಳು ಮತ್ತು ಕೌಟುಂಬಿಕ ದೌರ್ಜನ್ಯ ಪ್ರಕರಣಗಳು ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತವೆ.
• ಮತ ಹಂಚಿಕೆಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಸ್ಥಾನಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದು– ಮಹಿಳೆಯರ ಮತ ಹಂಚಿಕೆ ಹೆಚ್ಚಿದ್ದರೂ, ರಾಜಕೀಯದ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ಮಹಿಳೆಯರ ಸಂಖ್ಯೆ ಅದಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿಲ್ಲ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರು ಪುರುಷರಿಗೆ ಸರಿಸಮಾನವಾಗಿ ಮತ ಚಲಾಯಿಸುತ್ತಾರೆ ಆದರೆ ಪುರುಷರಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಅವರ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯ ತೀರಾ ಕಡಿಮೆ. ಮೀಸಲು ಸ್ಥಾನಗಳು ಮಹಿಳೆಯರ ಮತ ಹಂಚಿಕೆ ಮತ್ತು ಸಂಸತ್ತು/ಅಸೆಂಬ್ಲಿಗಳಲ್ಲಿ ಅವರ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯದ ನಡುವೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಾನತೆಯನ್ನು ತರುತ್ತವೆ.
• ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕೀಯದ ಪಿತೃಪ್ರಭುತ್ವದ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಮುರಿಯುವುದು– ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕೀಯವು ಪಕ್ಷದ ಉನ್ನತ ಸ್ಥಾನಗಳೊಂದಿಗೆ ಪಿತೃಪ್ರಧಾನವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರದ ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಪುರುಷ ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಮಹಿಳಾ ಮೀಸಲಾತಿ ಮಸೂದೆಯು ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳ ಉನ್ನತ ಹುದ್ದೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಮೂಲಕ ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕೀಯದ ಈ ಪಿತೃಪ್ರಭುತ್ವದ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಕಿತ್ತುಹಾಕುತ್ತದೆ.
• ರೂಢಮಾದರಿಯ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವುದು– ಮಹಿಳಾ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳ ಹೆಚ್ಚಳವು ‘ಮಹಿಳೆಯರು ಕೇವಲ ಗೃಹಿಣಿಯರು’ ಎಂಬ ರೂಢಮಾದರಿಯ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
• ಆರ್ಥಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆ ಮತ್ತು ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳ ಸುಧಾರಣೆ- UN ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಪ್ರಕಾರ, ಮಹಿಳಾ ಶಾಸಕರು ತಮ್ಮ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ಆರ್ಥಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯನ್ನು ಪುರುಷ ಶಾಸಕರಿಗಿಂತ 1.8 ಶೇಕಡಾ ಹೆಚ್ಚು ಸುಧಾರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಗ್ರಾಮ ಸಡಕ್ ಯೋಜನೆಯ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನವು ಮಹಿಳಾ ನೇತೃತ್ವದ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅಪೂರ್ಣ ರಸ್ತೆ ಯೋಜನೆಗಳ ಪಾಲು ಶೇಕಡಾ 22 ಪಾಯಿಂಟ್‌ಗಳಷ್ಟು ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.

ಮಸೂದೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಧ್ವನಿಗಳು

• ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಒಬಿಸಿ ಮೀಸಲಾತಿ ಇಲ್ಲ- ಮಸೂದೆಯು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಪಂಗಡಗಳ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಮೀಸಲಾತಿಯನ್ನು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಸೀಟುಗಳ ಮೂರನೇ ಒಂದು ಮೀಸಲಾತಿಯೊಳಗೆ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಮಹಿಳಾ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ 60% ರಷ್ಟಿರುವ OBC ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಕೋಟಾದೊಳಗೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಮೀಸಲಾತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ.
• ರಾಜ್ಯಸಭೆ ಮತ್ತು ವಿಧಾನ ಪರಿಷತ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಮೀಸಲಾತಿ ಇಲ್ಲ– ಮಸೂದೆಯು ರಾಜ್ಯಸಭೆ ಮತ್ತು ವಿಧಾನ ಪರಿಷತ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮೀಸಲಾತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದಿಲ್ಲ.
• ಮಸೂದೆಯ ಜಾರಿ- ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮೀಸಲಾತಿ ಜನಗಣತಿಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಡಿಲಿಮಿಟೇಶನ್ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಜನಗಣತಿ ವಿಳಂಬವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಡಿಲಿಮಿಟೇಶನ್ ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿರಬಹುದು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ, ಇದು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಪ್ರಗತಿಯಿಂದಾಗಿ ನಿಧಾನಗತಿಯ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಕಂಡಿದೆ.
• ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ಪ್ರಾಕ್ಸಿಗಳಾಗಿ ಬಳಸುವುದು– ಪಂಚಾಯತ್‌ಗಳು ತಮ್ಮ ಪತ್ನಿಯರನ್ನು ಮೀಸಲು ಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ಪ್ರಾಕ್ಸಿ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವ ‘ಪಂಚಾಯತ್ ಪತಿ’ಗಳ ವಿಕಾಸಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಅವರು ನಿಜವಾದ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮೀಸಲಾತಿ ವಿಸ್ತರಣೆಯೊಂದಿಗೆ ‘MP ಮತ್ತು MLA ಪ್ರಾಕ್ಸಿಗಳ’ ವಿಕಾಸಕ್ಕೆ ನಾವು ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಬಹುದು ಎಂಬ ಭಯವಿದೆ.
• ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಲಾದ ಸಮಾನತೆಯ ತತ್ವಗಳ ವಿರುದ್ಧ– ಮಹಿಳಾ ಮೀಸಲಾತಿಯ ವಿರೋಧಿಗಳು ಈ ಕಲ್ಪನೆಯು ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ ಸಮಾನತೆಯ ತತ್ವಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿದೆ ಎಂದು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಮಸೂದೆಯು ಮಹಿಳೆಯರ ಅಸಮಾನ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಶಾಶ್ವತಗೊಳಿಸಬಹುದು ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ಅರ್ಹತೆಯ ಮೇಲೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆಂದು ಗ್ರಹಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.
• ಮಹಿಳೆಯರು ಜಾತಿ ಗುಂಪುಗಳಂತೆ ಏಕರೂಪದ ಗುಂಪಲ್ಲ– ಮಹಿಳೆಯರು ಜಾತಿ ಗುಂಪಿನಂತೆ ಏಕರೂಪದ ಸಮುದಾಯವಲ್ಲ. ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಜಾತಿ ಆಧಾರಿತ ಮೀಸಲಾತಿಯನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಲು ಬಳಸುವ ಅದೇ ವಾದಗಳನ್ನು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮೀಸಲಾತಿಯನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಮಹಿಳೆಯರ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಇತರ ಸಾಮಾಜಿಕ, ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಸ್ತರಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.

ಮುಂದಿನ ದಾರಿ

• ಮಹಿಳಾ ಮೀಸಲಾತಿಯ ಜೊತೆಗೆ ಭಾರತವು ಮಹಿಳೆಯರ ರಾಜಕೀಯ ಸಬಲೀಕರಣಕ್ಕಾಗಿ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ.
• ಮಹಿಳಾ ಮೀಸಲಾತಿಯ ಅಪೇಕ್ಷಿತ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ರಾಜಕೀಯದ ಅಪರಾಧೀಕರಣ ಮತ್ತು ಕಪ್ಪು ಹಣದ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸುವ ಕ್ರಮಗಳಂತಹ ಚುನಾವಣಾ ಸುಧಾರಣೆಗಳ ದೊಡ್ಡ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸುವುದು.
• ಮಹಿಳಾ ಸ್ವ-ಸಹಾಯ ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುವ ಮೂಲಕ ಪಂಚಾಯತ್ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ಸಹಭಾಗಿತ್ವವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವುದು. ಇದು MP/MLA ಚುನಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಸಮರ್ಥ ಮಹಿಳಾ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ.
• ಎಲ್ಲಾ ನಾಗರಿಕರಲ್ಲಿ ಸಮಾನ ಅವಕಾಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಗತಿಪರ ಸಮಾಜವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಮಹಿಳಾ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಘಟನೆಗಳನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುವುದು. ಕಾಲೇಜು/ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವುದು.